پیامدهای توافق مسکو-آنکارا برای ایجاد منطقه عاری از سلاح در سوریه - وبلاگ علیپور رحمتی

بهترین تجربه سفر را با قیمت تور ترکیه تابستان در خاطراتتان ثبت کنید. از استانبول زیبا تا آنتالیا رویایی و بالون سواری در شهرهای ترکیه تا کلی تفریح دیگر در انتظار شماست، خاطراتی از مردم مهمانواز ترکیه که همیشه در ذهن شما خواهد ماند.

آن چه در این میان تعیین و آشکار است، توافق دو کشور بر سر ایجاد منطقه عاری از سلاح در استان ادلب در شمال غرب سوریه است، بدون این که از نقشه، محدوده و سازوکار مدیریت آن اطلاعی در دست باشد، به ویژه این که اظهارات اعلام شده دو وزیر به روابط تجاری دو کشور و موضع گیری های سیاسی آن ها در شماری از پرونده ها، از جمله جلوگیری از جنگ و حفظ آرامش در حومه ادلب، محدود بود. این در حالی است که مسکو اصرار دارد که تمام یاری های بشردوستانه به سوریه باید به وسیله گذرگاه های قانونی که در کنترل دولت دمشق است، انتقال یابد.

منطقه عاری از سلاح

در همین حال، توجه تمام طرف های ذی نفوذ در بحران سوریه، به نتایج جلسه آینده شورای امنیت سازمان ملل متحد که قرار است در دهم ماه ژوئیه جاری (شش روز دیگر) به منظور اجرای قطعنامه شماره 2254 مورخ 18 دسامبر 2015، برگزار گردد، معطوف شده است.

هدف از این نشست، برقراری آتش بس و کوشش برای دستیابی به یک راهکار سیاسی در سوریه است تا زمینه انتقال یاری های بشردوستانه به وسیله گذرگاه مرزی باب الهوی به سوریه فراهم گردد.

تردیدی نیست که عدم استفاده روسیه از حق وتو در برابر این تصمیم، نشان دهنده موفقیت و احتمال دستیابی به یک راهکار یا رسیدن به توافق آمریکایی - روسی بوده و نشانه ای از بازگشت جدی به روابط واشنگتن و مسکو خواهد بود. هرچند روابط روسیه و آمریکا در چند ماه گذشته شاهد تنش و سردی بود اما به نظر می رسد که نشست سران دو کشور در ژنو در 16 ماه ژوئن گذشته منجر به کاهش تنش ها شده است.

از سوی دیگر، ناظران به ایجاد منطقه امن مورد نظر که احتمالاً همان منطقه کاهش تنش در سال 2019 خواهد بود، اطمینان چندانی ندارند زیرا از زمان آشکار شدن نشانه های حل و فصل، تحرکات نظامی و تهدید به شروع جنگ، کاهش نیافته است.

این در حالی است که طرف های درگیر در جنگ سوریه علی رغم آرامش موقتی که در حال حاضر منطقه ها پرتنش شمال غربی سوریه را در برگرفته است، در خصوص احتمال وقوع یک نبرد سرنوشت ساز دیگری صحبت می نمایند. آن ها خاطرنشان می نمایند که نشست لاوروف - چاووش، چیزی بیشتر از یک جلسه مشورتی با هدف آمادگی برای اجلاس آستانه که قرار است از ششم تا هشتم ماه ژوئیه جاری در شهر نورسلطان، مرکز قزاقستان برگزار گردد، نیست.

جاده بین شمال و غرب سوریه

در همین حال، انتظار می رود با توجه به توافق نامه مارس 2020 مسکو، منطقه خالی از حضور نظامی برای ایجاد یک راهرو امن، در امتداد جاده بین المللی ام 4 باشد که استان حلب در شمال سوریه را به استان لاذقیه در غرب آن کشور متصل می نماید. طول این جاده که از منطقه اریحا در استان ادلب تا لاذقیه امتداد دارد، 98 کیلومتر است و همه طرف های درگیر در بحران سوریه در کوشش برای دستیابی به این جاده هستند.

این جاده که به اسم جهت استراتژیک و مالی برای سوریه محسوب می گردد و به علت این که حلب، (بزرگترین شهر صنعتی سوریه) را به بندر لاذقیه وصل می نماید و شماری از کشورهای منطقه مانند عراق را به مدیترانه پیوند می دهد، از اهمیت بسیاری در سطح محلی و بین المللی برخوردار است، بنابراین بعید به نظر می رسد که روس ها به راحتی دست از کنترل این جاده بردارند.

درگیری های پنهان و اختلافات

مسکو و آنکارا توافق کردند برای دستیابی به نفوذ بیشتر در شمال سوریه، حمایت خود را از گروه های وابسته به خود افزایش دهند تا زمینه رسیدگی به پرونده های درگیری در قسمت های شرقی و غربی شمال سوریه فراهم گردد. به همین ترتیب، روسیه از ارتش سوریه در استان ادلب حمایت می نماید، در حالی که ترکیه به حمایت سیاسی و نظامی مخالفان بشار اسد می پردازد.

از سوی دیگر، تهدید رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه به ایجاد پایگاه نظامی در آذربایجان، باعث پدید آمدن تنش میان مسکو و آنکارا شد و خشم کرملین را برانگیخت و روسیه با صدور بیانیه ای بر اهمیت امنیت منطقه ای خود تأکید کرد.

اما دو کشور در ارتباط با بخش شرقی شمال سوریه، هماهنگی بیشتری دارند، به ویژه این که مسکو سعی می نماید از وقوع هرگونه تنش و درگیری بین کُردها و تُرک ها جلوگیری کند. به همین ترتیب و در چارچوب توافق نامه سوچی، روز پنجشنبه گذشته گشت مشترک روسیه و ترکیه در منطقه درباسیه در حومه استان حسکه اوضاع امنیتی را به طور مشترک مورد آنالیز قرار داد.

در همین حال، منابع مطلع در سوریه اظهار داشتند که ارتش سوریه، پیش از نشست روسیه و ترکیه، نیروهای جنگی را به منطقه اعزام نموده است، در حالی که ترکیه هم وسایل نقلیه و خودروهای زرهی بسیاری را به وسیله گذرگاه کفر لوسین به نقاط تمرکزش در منطقه جبل الزاویه انتقال داده است.

از سوی دیگر، در این اواخر نیروهای ترکیه در امتداد جاده لاذقیه - حلب مستقر شده اند و این اقدام، روس ها را که در کوشش برای محدود کردن نقش ترکیه هستند، نگران نموده است. این در حالی است که فعالان دیده بان حقوق بشر سوریه گفتند که نیروهای ترکیه از 27 ماه ژوئن گذشته پاکسازی منطقه ها واقع در امتداد جاده نصیبین - و پل اریحا را شروع نموده اند.

بدین ترتیب، می توان گفت که مذاکرات برای حل بحران سوریه به علت تنش هایی که میان کشورها ادامه دارد، بعید است که به نتیجه و توافقی منتهی گردد. به عبارت دیگر، از آن جا که تضاد منافع منطقه ای و بین المللی در قلمرو سوریه به سرانجام نرسیده است، بنابراین، دستیابی به یک راهکار سیاسی به منظور سرانجام دادن به بحران جنگ در سوریه، غیر ممکن خواهد بود.