اندیشکده روسی، ژئوپلیتیک روسیه و مسئله شرق دور - وبلاگ علیپور رحمتی

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، در دنیا کنونی، تعامل مداوم اقتصادی-تجاری با منطقه ها ویژه اهمیت زیادی پیدا کرده است و کشورها معمولاً ترجیح می دهد که با کشورهای نزدیک خود مناسبات ویژ ه ای داشته باشند. به نظر می رسد که موقعیت ژئوپلیتیک برخی از کشورها، امکان حضور آن ها در چند فرمت مختلف تجارت منطقه ای را می دهد و از این نظر، خود آن کشور می تواند به یک راستا و کریدور بین منطقه ها مختلف تجاری تبدیل شود. در شرایط کنونی، کشورهای اروپایی و آسیایی مهم ترین مراکز اقتصادی دنیا هستند و این کشورها هم ایجاد شبکه گسترده تجاری بین خود را ضروری می دانند، بنابراین، کشورهای میانی از خاصیت ژئوپلیتیک ویژه ای برای اتصال شرق و غرب برخوردار هستند. روسیه هم در زمره این کشورها قرار می گیرد.

تیموفی بورداچف، کارشناس مسائل بین الملل، با انتشار مقاله ای در باشگاه مباحثه والدای، تلاش می کند تا از نظر ژئوپلیتیک به تشریح اهمیت روسیه و واکاوی چرخش این کشور به سمت شرق بپردازد.

بورداچف در مقدمه این مقاله می نویسد: از سال 2016، مجمع اقتصادی شرقی، مهم ترین رویداد بین المللی روسیه در آسیا بوده است. در سال های 2018 و 2019، این مجمع از نظر تعداد و نام شرکت کنندگان به حداکثر ارزش خود می رسد. مهم ترین مهمان های خارجی آن هم شی جین پینگ، رئیس جمهور چین و نارندرا مودی، نخست ویز هند بوده اند. به طور کلی باید گفت که برخلاف فرمت های دیگری که روسیه در سال های گذشته به آن ملحق شده، این مجمع نمی تواند به محل بحث های مربوط به تقابل های چین و آمریکا تبدیل شود.

مجمع اقتصادی شرقی، تجسم سیاست چرخش روسیه به شرق!

وی می افزاید این رویداد، تا حد زیادی ماهیت فرایند چرخش روسیه به سمت شرق را مجسم می کند. از همان ابتدا، این مجمع با هدف ترویج توسعه شرق دور، به نام یک اولویت برای سیاست دولتی، از طریق تقویت روابط تجاری و اقتصادی، و در سطح ملی توسعه مناسبات سیاسی با کشورهای آسیایی، تشکیل شده است. اول از همه، این رویکرد نشان دهنده تمایل ویژه دولت روسیه در آن مرحله بود که بتواند با ایجاد شرایطی برای شرق دور، توسعه دیگر منطقه ها کشور را پیگیری کند.

مسائل روسیه برای برقراری ارتباط متوازن بین حوزه های ارتباطی سنتی و نو

کارشناس روسیه درباره مسائل مسکو برای افزایش تعاملات در شرق دور می نویسد: مشکل اصلی سرزمین های شرق دریاچه بایکال در روسیه، مسئله ژئوپلیتیک است. در ابتدا باید گفت که این منطقه از مراکز و نقاط اصلی در زمینه سیاست خارجی و منطقه ها اولویت دار روسیه فاصله دارد. به طور کلی، شرایط سیاسی-نظامی در آسیا با مواردی از تضاد منافع اساسی و خصوصی بین دولت های جداگانه مشخص می شود. با این حال ، روسیه در این منازعات شرکت نمی کند و هیچ علاقه ای به تضادهایی که منجر به برجسته شدن آنها می شود، ندارد. اختلاف ارضی روسیه و چین در آغاز قرن کنونی حل وفصل شد و مسئله جزایر کوریل در ارتباط با ژاپن هم نمی تواند به مبنایی برای یک درگیری خطرناک تبدیل شود.

کارشناس مسائل بین الملل معتقد است: شرق دور به صورت کلی در مقایسه با منطقه ها اصلی و سنتی در مناسبات اقتصادی روسیه، فاصله قابل توجهی دارد و شرکای منطقه ای آن هم از تجربه و شهرتی مانند کشورهای اروپایی برخوردار نیستند.

چرخش به سمت شرق؛ راهبردی برای تحریک اروپا یا توسعه داخلی؟

در این مقاله آمده است: شرایطی که در دوران پس از جنگ سرد بر روسیه حاکم بود، موجب ایجاد روابط اقتصادی و حضور سیاسی این کشور در یک منطقه خاص شد. بر این اساس، ماهیت سیاست خارجی محور روسیه در شرق یا چرخش روسیه به سمت شرق، به نوعی متعادل سازی روابط سنتی خود در غرب بود. در اواسط دهه 2010، بسیاری از ناظران خارجی اعتقاد داشتند که هدف روسیه از تقویت مناسبات با آسیا، صرفاً جلب توجه اروپا و برانگیختن آن ها به سمت خود بوده است. در واقعیت، معنای کل داستان محور برای جلب توجه اروپا یا آسیا نبود، بلکه هدف آن ایجاد دستورکاری برای اجرای اولین مراحل ضروری در توسعه منطقه ای داخل روسیه بوده است.

کارشناس روس، اضافه می کند: البته باید به این مسئله اشاره کرد که منحصر به فرد بودن روسیه در ژئوپلیتیک، همیشه خوب نیست. از آنجاکه که روسیه به طور هم زمان در چندین منطقه حضور دارد، بسیار سخت است حتی به صورت موقت یکی از آن ها را بر دیگر منطقه ها ترجیح دهد.

وی در خاتمه، تأکید می کند: در حال حاضر، دولت های دنیا به صورت فزاینده ای بر نحوه برخورد با مسائل داخلی و چگونگی حل تعارضات موجود یا احتاقتصادی در سطح نهادهای ملی خود تمرکز کرده اند. بنابراین، در این شرایط می توان گفت که انزوای نسبی از دنیا نه به نام یک انتخاب، بلکه به یک ضرورت تبدیل می شود. ناچاراً، همکاری بین المللی در منطقه ها جداگانه هم تحت تأثیر این فرایند قرار خواهد گرفت.