بازنگری در طرح های مطالعه محور ضرورت دارد ، لزوم اولویت بخشی به مخاطب سنجی - وبلاگ علیپور رحمتی

بسیاری از ارگان ها و نهادهای فرهنگی سالانه نسبت به برگزاری رویدادهای کتابخوانی و مسابقات مثابه مبادرت می ورزند اما بعضاً شاهد هستیم که این رویدادها تأثیر چندانی در کتاب خوان کردن نسل امروز ندارد.

تأثیرگذاری برنامه های کتابخوانی

یک کارشناس فرهنگی درباره این موضوع به خبرنگار خبرنگاران گفت: این طرح ها بعضاً کمتر به موضوع سلیقه و شخصیت بچه ها و نوجوانان توجه دارند از این رو گاهی پیش می آید برنامه های کتابخوانی محدود به مسابقاتی هستند که در آن یک کتاب معرفی و از داخل آن چند سوال مطرح می شود و در نهایت به تعدادی جوایز هم می دهند این راه حل مؤثری برای معرفی یک کتاب و خواندن آن محسوب نمی شود.

امین نادری با طرح این پرسش که این اقدام برای کتاب خوان کردن یک نسل آیا کافی است یا خیر؟ ادامه داد: این دست برنامه ها عمدتاً به وسیله مدیران بالادستی که حداقل 50 ساله سن دارند مشخص و برنامه ریزی می شود.

وی اضافه نمود: به عبارت دیگر سلیقه یک فرد ملاک برگزاری یک رویداد کتابخوانی برای بچه ها و نوجوانان می شود در حالی که سلیقه مخاطب باید در این بین رعایت شود از سوی دیگر باید به

گاهی پیش می آید برنامه های کتابخوانی محدود به مسابقاتی هستند که در آن یک کتاب معرفی و از داخل آن چند سوال مطرح می شود

تکثر سلیقه ها نیز توجه داشت در نتیجه حداقل می توان این نوع برنامه های کتابخوانی را بر پایه نظرسنجی ها بنا کرد.

این صاحب نظر مسائل فرهنگی که مقالات تربیتی درباره رشد نیز دارد با بیان اینکه این اشکال خواهد شد کمااینکه برنامه های کتابخوانی هنوز هم با همین رویه نتوانستند فرهنگ مطالعه را ترویج بدهند، اضافه نمود: یکی از مهمترین اقداماتی که در این زمینه باید انجام داد لحاظ کردن کتاب ها منطبق بر سلیقه نوجوانان و جوانان است.

راه حل چیست؟

اما چطور باید این اقدام را صورت داد؟ بعضی عقیده دارند که باید از ظرفیت کتابخانه های عمومی، کانون پرورش فکری و آموزش و پرورش استفاده کرد و بعضی عقیده دارند که این روند باز هم همان سیر حاکمیتی و دولتی است که نتوانسته مخاطب سنجی درستی را صورت دهد از این رو باید به سراغ خانواده ها رفت.

یک مدرس دانشگاه نیز ضمن تائید این موضوع مخاطب سنجی را یک اصل مهم می داند و به خبرنگار خبرنگاران گفت: باید مسابقات کتابخوانی از پایین برنامه ریزی شود و نه از بالا تا بتوان آنچه را که کودک یا نوجوان می خواهد ملاک مسابقه قرار داد نه آنچه که یک مدیر 50 ساله در فکر خود می پروراند.

محمد حسین محمدیان بیان می نماید: درست است که مدیران دغدغه ترویج کتاب های فاخر و تولیدات فرهنگی را دارد اما یک بار هم باید این کتاب ها را بر حسب سلیقه نوجوانان و بچه ها انتخاب کرد شاید نتیجه بهتری بگیریم.

وی با بیان اینکه مهمترین مهمترین موضوعی که امروز مجموعه های فرهنگی حاکمیتی کشورمان به آن مبتلا هستند فقدان مخاطب سنجی است، تاکید نمود: یعنی در واقع کسانی برنامه های ترویج کتابخوانی را مطرح

معرفی یک کتاب برای هزاران کودک با شرایط روحی روانی متفاوت و بعلاوه شرایط زیست گوناگون مصداق پیچیدن یک نسخه برای یک صد بیماری است

می نمایند که از سلیقه نسل امروز کیلومترها فاصله دارد لذا زمانی که مخاطب سنجی درستی صورت نمی گیرد نمی توان توقع نتیجه درست را داشت.

توجه به احتیاج مخاطب

اما چه باید کرد؟ یک معلم باسابقه که خود طرح هایی را برای کتابخوانی در کلاس های خود در شاهرود اجرایی می نموده در تبادل نظر با خبرنگار خبرنگاران نیز گفت: برای برگزاری رویدادهای مرتبط با کتاب باید خود را جای آن کودک گذاشت از سوی دیگر باید به شرایط روحی روانی عاطفی نیز توجه داشت.

زهرا لطفی ادامه می دهد: برای مثال شما نمی توانید با معرفی کتاب مرتبط با بزرگسالان از نوجوانان توقع استقبال داشته باشیم در نتیجه باید ضعف مخاطب سنجی را رفع کرد.

وی ادامه داد: از سوی دیگر نکته مهم اینجا است که ما باید به خلق و خوی نوجوانان و جوانان نیز توجه کنیم معرفی یک کتاب برای هزاران کودک با شرایط روحی روانی متفاوت و بعلاوه شرایط زیست گوناگون مصداق پیچیدن یک نسخه برای یک صد بیماری است که قاعدتاً بر روی 99 مورد از آنها جواب نمی دهد.

روحیات نوجوانان و نونهالان باید لحاظ شود

این معلم در ادامه گفت: ابتدا باید روحیات نوجوانان و بچه ها خودمان را بشناسیم تا بدانیم کودک درون گرا است یا برونگرا، بعضی حالت خجالتی دارد بعضی دیگر اعتمادبه نفس فراوانی دارد و … لذا برای همه اینها نمی توان یک کتاب را توصیه کرد.

لطفی بیان نمود: در این بین باید از ظرفیت معلمان پرورشی و مدارس بهره گیری کرد کافی است یک پرسشنامه چند سوال در بین بچه ها هر مدرسه توزیع تا حداقل ها از شرایط شخصیتی بچه ها به دست بیاید دست کم ما بفهمیم که با یک کودک درون گرا رو به رو هستیم یا برونگرا و مطابق با روحیات آن کودک کتاب

اگر می خواهیم به بچه ها و نوجوانان یاری کنیم تا کتاب خوان شوند برترین کار در نظر گرفتن شرایط روحی آنان برای سیر مطالعاتی است

پیشنهاد بدهیم این قطعاً می تواند در اشتیاق بیشتر بچه ها تأثیر گذار باشد.

نخستین مواجهه اهمیت دارد

نظر این نوع کارشناسان عمدتاً این است که از آنجا که پنج انگشت یک دست شبیه هم نیستند هیچ دو خواهر برادری در یک خانه هم شرایط روحی روانی یکسانی ندارند در نتیجه اگر می خواهیم به بچه ها و نوجوانان یاری کنیم تا کتاب خوان شوند برترین کار در نظر گرفتن شرایط روحی آنان برای سیر مطالعاتی است آن هم سیر مطالعاتی که مبتنی بر ویژگی های شخصیتی یک کودک و نوجوان باشد یعنی بتواند با کتاب ارتباط عاطفی و روانی پیدا کند.

باید در نظر داشت که اولین مواجهه بچه ها با کتاب بسیار مهم است کافی است در اولین مواجهه کتاب نامناسب برای یک کودک معرفی شود این کودک تا سن بزرگسالی از کتاب و کتابخوانی دور خواهد شد برعکس اگر بتوان یک کتاب مناسب با خلق و خوی یک کودک به او پیشنهاد شود امکان دارد به طور اتوماتیک کتابخانه حرفه ای شود و زندگی اش از آن روز به بعد با کتاب عجین شود از این رو انتخاب کتاب درست برای ترویج مطالعه از نان شب برای فعالان فرهنگی ما واجب تر است.

کتاب هایی که بتواند بچه های ما را به سمت مطالعه حرکت دهد نه اینکه آنها را از کتاب خواندن دور سازد در نتیجه مخاطب سنگی و مخاطب شناسی دقیقاً دو حلقه مفقوده در برنامه های حوزه ترویج مطالعه هستند که به راحتی می توان با بکارگیری ظرفیت معلمان و مدارس و بعلاوه خانواده ها آن را پوشش داد.

اگر می خواهیم نسل کتابخوانی را در آینده ایران اسلامی داشته باشیم باید از کودکی فکریت نونهالان و نوجوانان را با کتابخوانی عجین سازیم، در این راستا برترین و مهمترین اقدام، توجه به احتیاجها و سلایق این قشر است.

منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایران