ثبت جهانی ماسوله ، اولویت اول گیلان - وبلاگ علیپور رحمتی

کنوانسیون میراث جهانی نام عهدنامه ای بین المللی است که در تاریخ 16 نوامبر 1972 میلادی به تصویب کنفرانس عمومی یونسکو رسید و موضوع آن حفظ آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی بشر است که اهمیت جهانی دارند. کشور ایران سه سال پس از تصویب این عهدنامه در تاریخ 26 فوریه سال 1975 برابر با 7 اسفندماه 1353 به کنوانسیون میراث جهانی پیوست.

محوطه های میراث جهانی به انگلیسی: (World Heritage Sites) به مجموعه اماکن تاریخی، فرهنگی یا طبیعی ثبت شده در سازمان میراث جهانی (WTO) مانند شهر، روستا، جنگل، کوه، آبگیر، صحرا، بقعه، ساختمان، مجموعه و... گفته می شود که طی فرایندی پرونده ادعا شده توسط کشور صاحب این محوطه بررسی و به رأی گذاشته شده است و با رأی اعضاء در فهرست میراث جهانی پذیرفته شده است. سایت هایی که در این فهرست قرار گرفته و به ثبت جهانی می رسند، بر اساس کنوانسیون حفاظت از میراث جهانی، فرهنگی و طبیعی متعلق به تمام انسان های کره زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص، محسوب می شوند و دولت ها موظف به حفظ و نگهداری این آثار هستند.

چغازنبیل، نیایشگاه باستانی در خوزستان، اولین اثر ایران است که در سال 1979 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده و تا کنون 24 اثر تاریخی، فرهنگی و طبیعی ایران در این فهرست قرار گرفته است که از این میان تنها یک اثر طبیعی از گیلان تحت عنوان جنگل های هیرکانی آن هم به صورت مشترک با چهار استان دیگر به ثبت جهانی رسیده است، در واقع می توان گفت تا به امروز هیچ گونه اثر تاریخی، فرهنگی و طبیعی گیلان به صورت اختصاصی در فهرست آثار جهانی یونسکو قرار نگرفته است.

بی مهری برخی مسئولان در به ثبت جهانی رسیدن ماسوله

شهر تاریخی ماسوله با قدمتی 800 تا هزار ساله است که در سی ام مردادماه سال 1354 به شماره 1090 به صورت یک مجموعه در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است، اما برخلاف تصور بسکمک از فعالان عرصه های اجتماعی و گردشگری هنوز پیروز به ثبت در فهرست آثار جهانی نشده است و تا کنون مورد بی مهری برخی مسئولان قرار گرفته است که دغدغه ای برای ثبت جهانی این اثر فاخر نداشته اند. این شهر تاریخی در جنوب غربی گیلان و در 60 کیلومتری شهر رشت واقع است که یکی از نقاط تاریخی، سرسبز و خوش آب و هوای شمال ایران با هوای مه آلود، تابستان های خنک و زمستان های پربرف است که بومیان آن را طیفی از اقوام وابسته به تالش ها، آذری ها، گیلک ها و برخی مهاجرین از بخش های شرقی ایران تشکیل می دهند؛ جملگی این ها خود را ماسوله ای می شناسند. موقعیت ژئواستراتژیک و قراردریافت در شاهراه ارتباطی قدیمی گیلان و آذربایجان و همچنین وجود کاروانسراهای تاریخی مؤید این موضوع است که پیشینه بسکمک از مردمان این سرزمین داد و ستد و صنعتگری بوده است اما در حال حاضر اقتصاد ماسوله متکی بر گردشگری است.

ثبت جهانی ماسوله از سال 1390 در دستور کار قرار گرفت، اما عدم مدیریت یکپارچه شهری، نبود طرح ساماندهی گردشگری و وجود یازده ساختمان ناهمگون اداره برق، آب و فاضلاب، مخابرات، هواشناسی، تعاونی صنایع دستی، درمانگاه، دو واحد تجاری، دو واحد مسکونی در حریم فضای سبز ازجمله موانعی است که بر سر راه جهانی شدن ماسوله وجود داشته و دارد.

ضرورت ثبت جهانی ماسوله

راقم سطور معتقد است با توجه به اینکه تا به امروز اثری از استان گیلان به صورت اختصاصی به ثبت جهانی یونسکو نرسیده است، ثبت جهانی ماسوله به عنوان اولین اثر تاریخی می تواند موجب معرفی ماسوله و حتی گیلان به جهانیان و ورود گردشگران خارجی به استان شود که تقویت بنیه اقتصادی و توسعه گیلان را به ارمغان خواهد داشت. با حضور گردشگران بین المللی برای بازدید از یک اثر که ثبت میراث جهانی شده، به نظر می رسد زیرساخت های مقصد نیز در ابعاد اقامتی، پذیرایی، ارتباطی و جاده ای و حمل و نقل زمینی یا هوایی بهبود یابد و کسب وکارهای کوچک و بزرگ محلی مرتبط با خدمات گردشگری به این واسطه شکل گیرد و افزایش اشتغال را به همراه داشته باشد. قرار دریافت سایت ماسوله در فهرست آثار جهانی به ویژه از آن جهت حائز اهمیت است که موجب توجه هر چه بیشتر به اهمیت آن و بسترساز حفاظت بهتر از آن می شود؛ به عنوان مثال در صورت ثبت جهانی، سازمان یونسکو کشورِ صاحب اثر (کشور میزبان) را مکلف به تخصیص اعتبارات لازم به منظور حفاظت و نگهداری اثر می کند و همچنین کمک بلاواسطه کشورهای عضو عهدنامه ای بین المللی یونسکو در حفاظت و بازسازی در شرایط بحرانی و جنگ را به همراه دارد. تثبیت حاکمیت کشور میزبان بر منطقه ثبت شده، افزایش توجه و آگاهی مردم و مسئولین نسبت به حفظ اثر، افزایش درآمد بومیان، جذب کمک های بین المللی در مواقع اضطراری، معرفی در سایت های معتبر گردشگری، تدوین طرح ساماندهی گردشگری و... را می توان از دیگر مزایای ثبت جهانی بیان نمود.

هم اکنون پروژه ثبت جهانی ماسوله به طور ویژه در دستور کار اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گیلان قرار گرفته است اما یقیناً این پروژه بزرگ با همت یک ارگان یا دستگاه اجرایی محقق نخواهد شد و با توجه به موانع بزرگی که بر سر راه ثبت جهانی وجود دارد مستلزم توجه و همت تمامی دستگاه های اجرایی استان و در رأس آن استانداری گیلان و همچنین همکاری، مطالبه و پیگیری مردم منطقه و استان و نهادهای مردمی است تا در راستای رفع موانع ثبت جهانی ماسوله گام برداشته و شرایط را برای تکمیل پرونده ثبت فراهم سازند.

اما نکته ای که بیش از پیش باید بدان توجه شود محدودیت کشورها در ارائه پرونده های ثبت به سازمان یونسکو است و بر این اساس تنها پرونده های شاخص و بدون نقص کاندیدای ارائه به این سازمان ارسال خواهند شد و با توجه به اینکه بیش از 50 رقیب برای پرونده ماسوله در داخل کشور وجود دارد، نیازمند توجه بیشتر و اولویت بخشی نسبت به پرونده ثبت جهانی ماسوله در استان است تا پایانی بر این فرصت سوزی باشد.