بـوم گـردی، برگ برنده مدیریت شهری - وبلاگ علیپور رحمتی

خبرنگاران- سحر رمضانعلی پور: هنوز کوچه باغ ها و خانه های قدیمی به جا مانده از روزگار گذشته این محله، حال و هوای همان روستای خوش آب و هوا را زنده نگه داشته اند.

همین کوچه های خاطره انگیز، حضور اقوام و فرهنگ های مختلف، خانه های سنتی، رستوران ها و راستا قدیمی پیاده روی که به امامزاده داود(ع) می رسد، عظیم ترین ظرفیت این محله برای توسعه همه جانبه در ابعاد مختلف مالی، اجتماعی زیست محیطی و کالبدی است. این روزها دفتر توسعه محله فرحزاد با همکاری اهالی و شورایاران با اجرای پروژه تام یا همان توانمندسازی و توسعه اجتماعی، مالی و محله کوشش می نماید مسائل مالی و اجتماعی محله را کاهش دهد. با مدیر دفتر توسعه فرحزاد و اهالی این محله درباره ابعاد و ویژگی های این طرح گفت وگو کردیم.

• توسعه محله با تکیه بر ویژگی های طبیعی و گردشگری

محله فرحزاد که به دلیل قرار دریافت در راستا کوهپایه ای دسترسی به امامزاده داود(ع) و وجود ویژگی های طبیعی مانند روددره فرحزاد، باغ ها، درختان سرسبز، کوچه های پلکانی، فضاهای تاریخی مانند حسینیه، زورخانه و وجود رستوران های بسیار، از دیرباز به عنوان یکی از گردشگرپذیرترین مناطق تهران محسوب می شد، یکی از همان محله های شهر است که ظرفیت بالایی برای توسعه گردشگری، کارآفرینی و رونق کسب و کار اهالی محله دارد. اگرچه این سال ها نام محله فرحزاد یادآور بعضی آسیب های اجتماعی بوده است، اما مسئولان و مدیران شهری طرح ها و برنامه هایی برای برطرف این آسیب ها با تکیه بر توانمندسازی مالی، اجتماعی و فرهنگی و زیست محیطی این محله دارند. همان طور که شورای عالی معماری ـ شهرسازی تهران با تصویب طرح کاهش تراکم ساخت وساز به 3 طبقه، طرح توسعه فرحزاد را براساس گردشگری مصوب نموده است. مژگان احمدیه مدیر دفتر توسعه محله فرحزاد از طرح ها و برنامه های اشتغالزایی و توسعه گردشگری در این محله می گوید: در فرحزاد رستوران ها و مراکز تفریحی بسیاری وجود دارد که سال هاست پذیرای گردشگرانی از دیگر نقاط شهر هستند. در طرح توانمندسازی مالی فرحزاد، برای بهره مندی اهالی بومی محله از حضور گردشگران، برنامه ریزی نموده ایم. علاوه بر ساکنان قدیمی محله، اقوام مختلفی از کرد، ترکمن، لر و... در طول سالیان گذشته به فرحزاد مهاجرت نموده اند که همین تنوع قومی یک فرصت مناسب برای توسعه محله است. هماهنگی هایی با چند رستوران اجرا شده تا بانوان وجوانان هنرمند ساکن فرحزاد از فرهنگ های مختلف بتوانند در ارائه خدمات مرتبط با زنجیره ارزش غذایی و به ویژه طبخ غذاهای محلی با پوشش اقوام در فعال تر شدن رستوران ها همکاری نمایند.

• کارآفرینی برای بانوان

اشتغالزایی برای بانوان فرحزادی با همکاری رستوران های محله، تنها راه چاره موجود برای کارآفرینی در فرحزاد نیست. راه اندازی صندوق توسعه محله یکی دیگر از اقداماتی است که تأثیر بسزایی در کارآفرینی خواهد داشت. احمدیه می گوید: اکنون صندوق توسعه محله با 20 عضو از بانوان توانمند فرحزاد در 3 حوزه طراحی و دوخت، صنایع غذایی و معرفی فرهنگ راه اندازی شده است. به طور کلی حدود 200 نفر از اهالی محله که در این 3 حوزه توانمند هستند، شناسایی شده اند که با راه اندازی 2 صندوق توسعه دیگر، 40 نفر از این افراد هم برای ورود به بازار کارآفرینی و درآمدزایی انتخاب می شوند. در صندوق توسعه محله، شرایط برای اعطای وام به کارآفرینان فراهم می گردد تا علاوه بر درآمدزایی برای خود، زمینه درآمدزایی دیگر اهالی توانمند محله را هم فراهم نمایند. این طرح با استقبال خوب اهالی و به ویژه بانوان هنرمند فرحزاد هم روبه رو شده است. رعنا زارعیان یکی از همان بانوان هنرمند محله است که با هنر آشپزی و طبخ غذاهای محلی می خواهد وارد عرصه کارآفرینی گردد. او از دلایل استقبال بانوان محله از این طرح می گوید: سال ها در محیط خانه با تهیه انواع ترشی بخشی از هزینه های زندگی را تأمین نموده ام. در فرحزاد رستوران های زیادی وجود دارد که ما می توانیم محصولات خانگی مان را به این رستوران ها ارائه کنیم و با پخت غذاهای محلی اقوام مختلف درآمد بیشتری کسب کنیم. این روزها دوره های آموزشی این حوزه با مشارکت بانوان محله در حال برگزاری است و امیدواریم به زودی همگی به صورت جدی وارد بازار کار شویم.

• نوسازی با حفظ باغ ها

یکی از مهم ترین محورهای پروژه توسعه محله فرحزاد، نوسازی بافت فرسوده با شرط حفظ پوشش گیاهی، درختان، باغ ها و باغ راه های فرحزاد است. از طرفی بافت فرسوده فرحزاد، همان خانه ها و آلونک های قد و نیم قدی که در محدوده خیابان های تبرک، حسینیه، امامزاده داود(ع)، کوهسار، لآلی و... قرار گرفته اند، احتیاج به نوسازی و مقاوم سازی دارد که باید با شرط حفظ پوشش گیاهی و باغ های دل انگیز فرحزاد انجام گردد. مدیر دفتر توسعه محله فرحزاد در این باره می گوید: علاوه بر اهمیت حفظ درختان فرحزاد برای محیط زیست شهر، هنوز شغل بعضی از اهالی محله باغداری است. آنها با درآمدزایی از باغ های توت، شاتوت، خرمالو و برگزاری بازارچه های نوبرانه روزگار می گذرانند. بنابراین نوسازی محله فرحزاد باید با شرط حفظ حریم روددره و باغ ها و پوشش گیاهی وتوپوگرافی فرحزاد انجام گردد. اکنون در طرح جامع سه بعدی محله فرحزاد که ابتدا توسط سازمان نوسازی شهر تهران و در نهایت توسط شورای عالی معماری شهرسازی به تصویب خواهد رسید، برای پهنه های مسکونی و غیرمسکونی فرحزاد مجوز ساخت بنای 3 طبقه بر اساس پهنه R112 ارائه می گردد تا آسیبی به پوشش گیاهی و ویژگی های طبیعی فرحزاد به عنوان یکی از ریه های تنفسی شهر وارد نگردد.

• همه اقوام محله برای توسعه بوم گردی

یکی دیگر از ظرفیت های فرحزاد در حوزه توسعه گردشگری، برنامه ریزی برای راه اندازی بوم گردی با شناسایی خانه های سنتی این محله است که می تواند به اشتغالزایی و درآمدزایی بیشتر اهالی محله یاری کند. زهره فرحزادی یکی از اهالی محله فرحزاد می گوید: بوم گردی می تواند علاوه بر گردشگران تهرانی، پای گردشگران دیگر شهرها و مناطق کشور را به فرحزاد باز کند. از طرفی چون محله فرحزاد در راستا قدیمی دسترسی به امامزاده داود(ع) واقع شده است، برای بانوان هنرمند و کارآفرین محله امکان برگزاری بازارچه های سنتی برای ارائه محصولات مختلف فراهم می گردد. من در خانه محصولات غذایی مختلف آماده می کنم اما فضای مناسبی برای فروش این محصولات ندارم. یکبار به بازارچه ای در سعادت آباد رفتم اما اگر این بازارچه ها در محله ما برپا گردد، بانوان بسیاری از آن استقبال می نمایند. مدیر دفتر توسعه محله فرحزاد از برداشته شدن گام های نخست برای توسعه بوم گردی در این محله می گوید: توسعه بوم گردی در فرحزاد تنها به شناسایی خانه های سنتی محله محدود نمی گردد. حضور اقوام مختلف در فرحزاد یک فرصت جدی برای فعالیت در این حوزه است. با شناسایی چند خانه سنتی و برگزاری جشنواره ای به نام همه اقوام محله ما شناخت اقوام از توانمندی های یکدیگر و زمینه گفت وگو با اقوام مختلف در محله، فراهم و به زودی پس از خروج از شرایط کرونا نشست هایی با استارتاپ های گردشگری برگزار می گردد.

• کارآفرینی علیه آسیب های اجتماعی

اگرچه تجمع معتادان و کارتن خواب ها در حاشیه روددره فرحزاد با همکاری اهالی محله، شورایاران و مسئولان شهری و انتظامی، کمرنگ تر از سال های گذشته شده، اما هنوز هم تجمع آنها و مصرف گروهی موادمخدر، نگرانی شماره یک اهالی محله است. با وجود این، یکی دیگر از شاخص های پروژه تام محله فرحزاد، توانمندسازی اجتماعی محله با هدف کاهش این آسیب هاست. احمدیه از تشکیل 3 کارگروه برای افزایش حضورپذیری در حاشیه روددره فرحزاد وکاهش آسیب های اجتماعی می گوید: 3 کارگروه حفاظت از محیط زیست روددره، کارگروه ورزشی ـ هنری کودک وجوانان و کارگروه کارآفرینی برای تحقق این هدف تشکیل شده است. بیشتر اعضای کارگروه حفاظت از محیط زیست را بانوان محله تشکیل داده اند. آنها با همکاری دیگر اهالی برای حفظ نظافت روددره، تبادل فرهنگ اقوام مختلف، ارتقای همبستگی اجتماعی و... کوشش می نمایند. وظیفه کارگروه ورزشی ـ هنری، مناسب سازی و تشویق بچه ها وجوانان هنرمند و ورزشکار مستعد محله به فعالیت های فرهنگی، هنری و ورزشی است. به عنوان مثال، یکی از مربیان فوتبال محله، به صورت داوطلبانه پا پیش گذاشته تا تیم فوتبال جوانان روددره فرحزاد را آموزش دهد. مدیر دفتر توسعه محله فرحزاد از کارگروه کارآفرینی می گوید: بیکاری یکی از مهم ترین عوامل رشد بزهکاری و آسیب های اجتماعی است. برای حل این معضل، اعضای گروه کارآفرینی علاوه بر جوانان توانمند، با همکاری سمن ها و تشکل های مردم نهاد محله، توانمندسازی و کارآفرینی افرادی که ازبند اعتیاد رها شده اند را هم در دستور کار قرار داده اند.