تحویل مرسوله های کتابی با میانگین 3.65 روز، 3.5 درصد مرسوله های نمایشگاه برگشت خورد - وبلاگ علیپور رحمتی

در این نشست به مسائلی همچون کیفیت ارائه لفاف های مناسب ناشران، کیفیت توزیع ارسال مرسوله ها، سرعت و امنیت کتاب ها در ارسال به مناطق شهری و روستایی، نقش لجستیک پست در توزیع مرسولات نخستین نمایشگاه مجازی و چشم اندازی از تداوم این فعالیت ها با حضور کارشناسان و صاحب نظران پرداخته شد.

احمدخانی: شرکت ملی پست، به عنوان یکی از شرکت های زیرمجموعه وزارت ارتباطات، براساس وظیفه ذاتی در شرایط کرونا در برگزاری نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران ایفای نقش کرده است. برای رسیدن به این امر مهم، جلسات متعددی با ناشران و دست اندرکاران نمایشگاه برگزار شد و به این نتیجه رسیدیم که با ایجاد واحد های ثابت و سیار در نقاط پرتراکم کشور نمایشگاه مجازی کتاب، به عنوان برنامه فرهنگی ملی را به نحو مطلوب پوشش دهیم. با هماهنگی با ادارات ذی ربط 19 دفتر پستی ثابت و 9 دفتر سیار در دو منطقه پُرتراکم از نظر حضور ناشران در محدوده خیابان انقلاب و کارگر ایجاد شد.

3.5 درصد مرسولات برگشتی نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران

خادم: بیشترین تراکم ناشران در منطقه پستی جنوب غرب و محدوده میدان انقلاب بود؛ با هدف تسهیل در فرآیند کار، در 6 نقطه تهران خودرو های سیار پیش ّینی شد،دفتر پستی شهید یوسفیان، یکی از بزرگ ترین دفاتر پستی، مسئولیت قبول این بسته ها را برعهده داشت. روزانه از ساعت 7 تا 12 ظهر، خودرو های سیار مرسولات را دریافت و از ساعت 12 به بعد جابه جایی مرسولات منطقه انجام می شد. نزدیک به 377 هزار بسته پستی یعنی حدود روزانه 18 هزار بسته در منطقه 13 جمع آوری شد. سه و نیم درصد مرسوله ها به دلیل اطلاعات ناقص در ردیف مرسوله های برگشتند قرار دریافتد. استان خراسان رضوی کمترین و استان بوشهر بیشترین مرسوله های برگشتی را داشتند. در طول برگزاری نمایشگاه مجازی، 542 انتشاراتی در منطقه 13 پستی مرسوله ارسال کردند.

ملک محمدی: برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب اتفاق خوبی در حوزه نشر بود و موجب شد تا عظمت نمایشگاه کتاب در فضای مجازی حفظ گردد. درباره مجموعه پست کتاب، یک مجموعه دانش بنیان است. وظیفه اش هماهنگی بین موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، ناشران و شرکت ملی پست بود؛ به عبارت دیگر، مترجمی بود که با ساختار و به اصطلاح زبان پست و همچنین با سیستم فروش کتاب و سامانه های فروش اینترنتی آشنا بود.

آیا در سال های قبل نیز این تجربه همکاری به این شکل وجود داشت؟

بله؛ سامانه پست کتاب که هماهنگی باجه مجازی شرکت پست را در اختیار ناشران قرار می دهد از سال 98 شکل گرفت. با آغاز کرونا، تخفیف های ویژه برای ناشران در نظر گرفته شد تا با سهولت بیشتری این کار را انجام دهند. اطلاعات پستی در سامانه کتاب نمایشگاه مجازی را خود خریدار ثبت کرد؛ بنابراین کد پستی الزاما منطبق بر نشانی نبود با این وجود، کمتر از چهار درصد شامل 1000 بسته ها از 809 هزار و 276 مرسوله برگشت خوردند. یعنی از مجموع 809 هزار و 276 مرسوله، حدود 1000 مرسوله برگشت خورده است. ناشران به نشانی نویسی اقدام نکردند؛ بسته ها براساس نشانی اعلامی خریداران که پرینت و روی بسته چسبانده شده بود به دست مشتریان رسید. نشانی، معیار اصلی برای ارسال مرسوله ها در شرکت ملی پست است نه کد پستی و دلیل اصلی برگشت مرسوله ها درج اشتباه نشانی بود. دو سرنوشت برای بسته های برگشتی تعریف شد؛ نخست طبق برنامه ریزی و هماهنگی از پیش اعلام شده، بسته های برگشتی بعد از قرار دریافت 10 تا 15 روز در باجه معطله برگشت بخورد. درج کد پستی سرعت توزیع را افزایش می دهد. دلیل دیگر برگشت کتاب، درج اشتباه نشانی از سوی ثبت کننده سفارش نه خریدار اصلی است؛ البته این شیوه خرید از قابلیت های نمایشگاه بود. سومین دلیل برگشت مرسوله ها، غیبت صاحب بسته در زمان مراجعه مامور پست به در منزل مشتری است بعد از گذشت 10 روز این بسته به شرکت ملی پست بازگردانده می گردد؛ البته برگشت 1000 مرسوله پستی از 800 هزار مرسوله طبیعی و در حد استانداردهای بین المللی پست است.

لطفا آماری نیز درباره ارسال کتاب به مناطق شهری و روستایی و تعداد مرسوله ها به این مناطق ارائه کنید.

ارسال کتاب به همه مناطق شهری کشور از نکات قابل توجه نمایشگاه مجازی کتاب تهران است؛به عبارت دیگر از همه شهر های کشور خریدار نمایشگاه مجازی کتاب بودند. پیش تر و در نمایشگاه فیزیکی این میزان ارسال مرسوله از نظر جغرافیایی، ثبت نشده بود. تقریبا هزار و 124 نقطه شهری در مدت برگزاری نمایشگاه، کتاب خریدند که تقریبا کل شهرهای کشور را پوشش می دهد و به 3 هزار و 102 نقطه روستایی یعنی در 31 استان در کشور کتاب ارسال شد؛ 1124 نقطه شهری و 3102 نقطه روستایی. سفارش ها در مناطق روستایی کمتر بود؛ حدود 750 هزار مرسوله برای مناطق شهری و 18 هزار مرسوله برای مناطق روستایی بود که از لحاظ تعداد ترافیکی قابل مقایسه نیست.

هیچ نقطه ای از کشور نبود که از نمایشگاه مجازی، کتاب نگرفته باشد

یکی از نکات قابل توجه، بحث فاصله ها و مسافت ها است، با توجه به اینکه در نمایشگاه مجازی کتاب، هر ناشر به ارسال مرسوله ها اقدام کرد؛ به طور مثال از تبریز تا میرجاوه مسافتی طولانی بود که مرسوله توزیع شد؛ حتی شرکت ملی پست در جزیره ابوموسی و همه جزایر جنوب کشور نیز بسته توزیع کرد؛ بنابراین هیچ نقطه ای در کشور نبود که در این نمایشگاه کتابی دریافت نکرده باشد. تقریبا در شبکه پستی 352 میلیون کیلومتر مرسوله جابجا شده است؛ استفاده از سرویس تجارت الکترونیک پست، اتفاق قابل توجه دیگر در این نمایشگاه بود. سرویس تجارت الکترونیک پست این امکان را به ناشران داد که جریان ثبت سفارش ها، به طور سیستماتیک انجام گردد؛ بنابراین صرفه جویی قابل توجهی در زمان را شاهد بودیم. هر مرسوله نزدیک به یک یا دو دقیقه ثبت شد.

نخستین نمایشگاه مجازی کتاب را از منظر بررسی عملکرد پستی و ارسال مرسوله ها چطور ارزیابی می کنید؟ فعالیت واحدهای ثابت و سیار پستی برای قبول مرسولات چه اندازه کارآمد بود؟

قدیانی: قطعا نمایشگاه مجازی کتاب در آغاز راه با چالش هایی همراه بود که طبیعتا به اداره پست بر نمی گردد و معطوف به سایت نمایشگاه است. از نظر من، نام این سایت، فروشگاه اینترنتی است نه سایت نمایشگاه مجازی کتاب؛ ناشران بزرگ و کوچک در این سایت به عرضه کتاب های خود پرداختند؛ اما اگر قرار بود که این سایت نمایشگاه مجازی کتاب باشد، باید پنلی در اختیار ناشران گذاشته می شد و امکان غرفه آرایی و یکپارچه دیدن کتاب ها برای مردم وجود داشت؛ به عنوان مثال، یکی از مسائل دیگر به یکپارچه بودن سایت نمایشگاه و مستقل نبودن سامانه پست برمی گشت. فعالیت این بخش، مزاحم بخش فروش می شد؛ به طوری که باز کردن پنل نیم ساعت وقت می برد و برخی اوقات ناشران مجبور می شدند شب تا صبح بمانند که بتوانند از خلوتی و آرامش بهتری ورود کنند. البته که این چالش ها برای دو سه روز اول بود و روز به روز بهتر شد. انتشارات قدیانی 13 هزار بسته پستی ارسال کرد. در میان 13 هزار مرسوله نشر قدیانی، حدود 100 مرجوعی داشتیم که ممکن است به دلایل مختلفی باشد.

شرکت ملی پست، برای ارسال بسته ها ساختاری دارد، کتاب ها در نمایشگاه مجازی کتاب همچون 50 سال پیش که نامه ها را در کیسه ها می ریختند و ارسال می کردند، در گونی های بزرگ جمع آوری و به مناطق ارسال می شد و این موضوع موجب گله مندی بسکمک از مردم شد که بسته ها پاره شده و یا آسیب دیده است و آن این است که در این مسئله 13 هزار تا، اداره پست یک ساختار برای ارسال خودش دارد و معمولش برای این ساختار این است که من در نوجوانی 50 سال قبل به چهارراه لشگر مراجعه می کردم که ساختمان در حال ساخت بود همان روش کیسه های آن روز؛ درصورتی که استانداردهای بسته بندی در انتشارات رعایت می شد.

سلامت کتاب ها در جریان ارسال و توزیع باید حفظ و بیمه گردد

آیا باوجود استفاده از لفاف های استاندارد، گزارش هایی مبنی بر پاره شدن کتاب و آسیب به آن ها داشتید؟

بله؛ در شرایط موجود حمل و نقل تغییر می کند؛ همان طور که قدیم ها کتاب را بسته بندی و پخشی ها با وانت توزیع می کردند؛ امروزه بیش از 50 درصد کتاب ها داخل سبد قرار می گرفت و به مغازه تحویل می گردد و سبد برمی گردد و سلامتی کتاب بیمه می گردد. پیشنهادم برای دوره بعد این است که حمل و نقل کتاب ها باید با سبدهای پلاستیکی باشد که سلامت کتابی که منطقه به منطقه برمی گردد در نهایت به 31 استان و شهر مربوطه می رسد، حفظ گردد. مساله بعدی نرم افزار مربوطه است که ارسال کتاب های زیر 50 هزار تومان رایگان بود و پول آن توسط شرکت ملی پست و یا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی داده می شد. از میان 13 هزار بسته پستی کتاب، سه هزار بسته برای تهران و 10 هزار بسته برای خارج از تهران بود و این 10 هزار بسته، برای مشتریان جدید کتاب بود که شاید در عمرشان کتاب خریداری و یا به فروشگاه کتاب مراجعه نکرده اند. دو کتاب کودکی که جمعش می شده 20-25 هزار تومان، با بسته بندی خاص، کاغذ کادو و در نایلون گذاشته شده، به صورت فله ای در گونی پُست ریخته و ارسال می شد که این روش به نوعی بی توجهی به کتاب است.

در سامانه پست هم برای کتابی که بیش از 10 کیلو وزن داشت جایگاهی دیده نشد؛ به طور مثال اگر کتاب انتشارات قدیانی 40 کیلو است، شرکت ملی پست باید پولی برای ارسال آن بگیرد، نه اینکه بگوید ارسال این کتاب ممکن نیست و من مجبور شوم از روش سنتی، کتاب را ارسال کنم.

ارسال مرسوله های کتاب باید یکپارچه گردد

دفتر انتشارات قدیانی نزدیک شعبه شرکت ملی پست است و همه بسته های کارتنی که حدود 8 کیلو به بالا بود و حدود 200 بسته در روز می شد، به دفتر پستی نزدیک ارسال، بسته های کوچک با آن گونی ها به چهارراه لشگر فرستاده و تفکیک می شد؛ چراکه پست معتقد بود که بسته ها زیاد است و همه را از یک جا تحویل نمی گیرد؛ با اینکه اداره پست پس از ساعت 15 دیگر کار نمی کرد و ناشری که 24ساعته مشغول بسته بندی بود باید تا فردا صبر می کرد؛ البته قراردادن ماشین های پستی سیار اقدام خوب و موثری بود که کمی انجام کار را آسان می کرد. یکی دیگر از اقداماتی که باید حتما انجام گردد، یکپارچه کردن خریدها و مرسوله های کتاب برای مردم است، اگر کسی 10 تا کتاب از انتشارات مختلف خریده باید یکپارچه گردد و در یک روز و یک زمان به دستش برسد.

احمدی: سابقه همکاری انتشارات من با شرکت ملی پست، فقط در برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب نبود بلکه بیش از 18 سال است که روزانه با لجستیک پست در ارتباط هستیم. وقتی بحث از کتاب های درسی و تخصصی می گردد، زمان در رسیدن کتاب به مخاطبش اهمیت پیدا می کند، یکی از چالش ها در نمایشگاه مجازی نیز این بود که در بحث سرعت رسیدن مرسوله به مخاطب با مشکل روبرو شدیم؛ روزهایی حدود 500 تا 600 بسته پستی داشتیم اما گاهی این بسته ها تا سه روز در دفتر پست باقی بود. یکی دیگر از مسائل، پاره شدن بسته ها و کیفیت پایین آن ها بود که شکایت مخاطبان را به دنبال داشت.

ضرورت بازبینی در شیوه های انتقال کتاب

کتاب های پزشکی تمام رنگی است و قیمت بالایی دارد، پس این حق برای مخاطب وجود دارد که وقتی برای یک کتاب 150 هزار تومان پول داده است، به طرز شکیلی کتاب را دریافت کند. در یکی از روزهای نمایشگاه، راننده و مسئولی که با خاوری کتاب ها را از انتشارات تحویل می گرفت، کتاب ها را با پاکت در ماشین پرت می کرد؛ پس مسلما با این شرایط، کتاب ها با کیفیت مناسب به دست مخاطب نمی رسد. همچنین باتوجه به اینکه قیمت کتاب در دو سه سال اخیر به صورت وحشتناک افزایش پیدا کرده، باید این حق را به مخاطب داد که انتظار داشته باشد کتابی که برایش پول داده، هم با فاصله زمانی مناسب و هم در بهترین شرایط و شکل به دستش برسد. آن وظایفی که به عهده ما است؛ یعنی بسته بندی با پاکت و لفاف مناسب، همه را انجام می دهیم؛ ولی آن طرف به نظرم اداره پست باید یک بازبینی جدی در انتقال کتاب داشته باشد و کتاب را متفاوت از سایر کالاها و بسته های پستی ببینند.

بهادری: شرکت پست باتوجه به شرایط جامعه و بحث درگیری بیماری کرونا، خوشبختانه از ابتدای کار همراه مردم بوده است. در راستای این اقدام نیز فرایند تجارت الکترونیک شدت گرفت و تقویت شد و درحال حاضر به جز بحث نمایشگاه کتاب، قریب به یک میلیون ترافیک تجارت الکترونیک ما در سطح کشور است. ناگفته نماند که بیش از چهل درصد این ترافیک برای منطقه جنوب غرب کشور است که در دوره نمایشگاه، مدیر پروژه نمایشگاه مجازی بوده.

در ایام نمایشگاه، ترافیک ارسال مرسوله ها به 800 هزار مرسوله رسید و ما روزانه (تا بیستم بهمن ماه)، تقریبا چهل هزار مرسوله داشتیم. در این زمینه، ایراداتی هم بود که امیدواریم حل گردد؛ به طور مثال در مورد ارسال مرسوله بیش از ده کیلوگرم توافق شد و قرار شد که مرسوله بیش از ده کیلوگرم نداشته باشیم. این میزان را به خاطر تبعات و آسیب های احتمالی لحاظ کرده ایم؛ چراکه درصورت سنگین شدن بسته ها، هم مساله سلامت بسته ها به خطر می افتد و هم کارگری که می خواهد آن را منتقل کند اذیت گردد.

درباره زمان تحویل بسته ها نیز قرار بر این بود که بسته ها تا ساعت 11 شب آماده و بسته بندی شوند و فردا صبح تا ساعت 11 تحویل شوند. ما کسی را در بحث قبول مرسولات دست خالی برنمی گرداندیم و ناحیه پستی شهید یوسفیان تا ساعت 6 مرسوله ها را قبول می کرد. چالش ها و ایرادات نیز قابل قبول بود و حق ناشران و مردم است و باید برای دوره های بعد بر این عملیات اجرایی بیشتر فکر کرد. بحث ارسال کتاب با کیسه ها نیز از دیگر نکات مهم و قابل اشاره است. شرکت ملی پست به سمتی رفته که از ترولی های فلزی و باکس های پلاستیکی استفاده کند تا آسیب دیدگی مرسولات کمتر باشد. امیدوارم در برنامه ریزی آینده خود این موارد را رعایت کنیم تا به نحو مطلوب تری سرویس دهیم.

خسارت تاخیر در ارسال مرسوله های پستی به مخاطبان داده می گردد

با آغاز نمایشگاه مجازی کتاب، وعده تحویل 6 روزه کتاب از سوی شرکت ملی پست داده شد ولی همانطور که خودتان می گویید، برخی مرسوله ها تا 30 بهمن و حتی در اوایل اسفندماه به دست مخاطب رسید. دلیل محقق نشدن آن وعده چه بود؟

خادم: سوء برداشت نگردد؛ این مدت زمان 30 بهمن به معنای اینکه تا آن زمان درحال توزیع مرسوله ها بودیم، نیست. همچنین نکته دیگر این است که در دفاتر پستی، مرسوله های رسوبی نداشتم؛ چراکه باید هر روز مرسوله ها صفر و ارسال می شد تا فضای برای دریافت مرسوله های داشته باشیم. در شرکت ملی پست نرم افزار SLA و غرامت دهی داریم که چنان چه مشتری مدعی دیر رسیدن مرسوله، وقتی به آن مراجعه کند، می تواند خواب مرسوله را در نقطه پستی ببیند در صورت تاخیر، خسارت تاخیر را دریافت کند. روزانه مرسولات، ارسال شده و رهسپاری داشتیم. تاریخ 30 بهمن مربوط به اقدامات جانبی و پایانی کار بوده است؛ مثلا همکاران ما در حال حاضر نیز ممکن است دنبال تعیینات و آدرس برحی مرسوله ها هستند که به هر دلیل مخدوش شده و بارکد ندارد.

تحویل مرسوله های کتابی با میانگین 3.65 روز

خادم: پیرو صحبت های جناب بهادری، اینکه توزیع مرسولات تا سی ام طول کشید این طور نبوده که تحویل پست شده و پست تا سی ام این مرسوله ها را برای توزیع معطل نگه داشته باشد. ثبت نام برای فروش کتاب از یکم تا دهم بوده ولی آماده سازی، ارسال و تحویل به پست زمان بیشتری را به خود اختصاص داده است. مثلا در مواردی، 5 روز از اتمام نمایشگاه می گذشت و ما از ناشران پیگیر ارسال بسته ها بودیم. آن ها می گفتند هنوز بسته ها را آماده سازی نکرده اند! وگرنه ترافیک ارسال مرسوله در پست آن قدر بالا است که اگر یک روز توزیع انجام نگردد ، فضایی برای روز بعد که مرسوله از مشتری دریافت کنیم، نداریم. بر همین اساس، کلیه مرسوله هایی که وارد پست می شد، همان روز ارسال می شدند. اگر میانگین توزیع مرسوله در کشور را بگیریم زیر 6 روزی است که اعلام کرده ایم. این رقم به صورت میانگین، حدود 3.65 روز بود. فرقی ندارد مرسوله نمایشگاهی یا سایر فروشگاه ها باشد، نحوه دریافت و ارسالش به یک شکل است.

درباره ارسال بسته ها در کیسه و پاکت هم باید گفت که پاره شدن و آسیب دیدن لفاف ها از جمله مواردی است که هر دو طرف مواردی را رعایت نکردند. در این زمینه فیلم های آموزشی تهیه شد و نحوه بسته بندی را در آن ها آموزش دادیم. نکات لازم اولیه باید از طرف ناشران انجام می شد و بعد از طریق پست. همچنین همه مرسوله ها در کیسه ارسال نمی شد. ترولی هایی داشتیم که برخی از کتاب ها را با آن ها و یا از طریق باکس های پلاستیکی ارسال می کردیم.

اخیرا در جنوب کشور مرکز مکانیزه هوشمندی برای تجزیه مرسولات درست شده است، اشتباهات به حداقل رسیده و تمامی بسته ها از آن جا به صورت مکانیزه توزیع می گردد. البته این ظرفیت، فعلا برای بسته های پستی به کار گرفته می گردد و قابلیت تفکیک پاکت را ندارد. اما شاید اگر نمایشگاه در آینده برگزار می شد، امکانات این مرکز نیز قابل استفاده بود.

درمورد تجزیه در مبدا نیز، شرکت پست این قابلیت را دارد که با ناشران تعامل داشته باشد. اگر انتشاراتی داریم که مرسوله های بسکمک دارد، درصورت نیاز، این آمادگی را داریم که یک ماشین حمل مرسوله های پستی را به آن ها اختصاص دهیم تا مرسوله ها، مستقیم به شهرستان ها برود و دیگر به مرکز تجزیه-مبادلات نیاید.

ناشران در استفاده از لفاف های مناسب کم کاری کردند

احمدخانی: با توجه به چالش های مطرح شده، انتظاراتی که از شرکت ملی پست در ادوار دیگر می رود، بیشتر است. درباره بحث سبدهای کتاب که به آن اشاره شد، از قبل سبدهایی برای جابه جایی مرسوله ها طراحی شده است که شاید در این دوره کمتر به آن توجه شده؛ اما قطعا در دوره بعد مورد توجه بیشتری قرار خواهند گرفت. طبق آمار، کم ترین میانگین توزیع 2.8 روز در استان زنجان بوده و دورترین نقطه توزیع شده، خراسان رضوی با 5.6 روز بوده است. میانگین کشوری هم 3.65 است که پیوسته اجرا شده و تاخیرها، می تواند دلایل مختلفی از جمله تاخیر در تحویل مرسوله توسط ناشر داشته باشند. در بحث بسته بندی که اشاره شد، علی رغم استانداردهایی که پست برای لفاف بندی گفت و پاکت ها و لفاف های نایلونی، اما برخی از ناشران این ملاحظات را رعایت نکردند که باید در پروژه بعدی مورد توجه قرار گیرند. در بحث توزیع نیز تلاش کردیم تا ارسال کتاب در سریع ترین زمان ممکن باشد. ضمن اینکه ارسال مرسوله های کتاب در اولویت بود تا پروژه به نحو مطلوبی انجام گردد.

صدقیان: برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب، رویدادی ناگهانی و این حجم استقبال قابل توجه بود که در آن، امکان ارسال رایگان خیلی از مردم را از شهرها و روستاها به خرید کتاب ترغیب کرد. یکی از مسائلی که چالش ایجاد کرد، تمدید چندباره آن بود؛ زیرا ناشران اقدامات خود را برای یک بازه 6 روزه تظیم کرده بودند و تمدیدشدن آن در دو نوبت، آن ةا را با چالش روبرو کرد. می شد برنامه ریزی دقیق تری صورت بگیرد و مدت زمان نمایشگاه، از ابتدا، تعیین و طولانی مدت باشد.

نکته بعدی اینکه؛ قول هایی که برای ارسال بسته ها و سرعت زمان داده شد، باید انجام می دریافتد. این بدقولی ها کار را با حجم درخواست ها و ترافیک کاری همراه کرد. همچنین در مراحل توزیع، بسته های پستی کتاب آسیب دید و این آسیب ها به ناشر و مردم صدمه زد. کمبود پاکت و لفاف در ادارات پستی موجب می شد که پاکت ها و لفاف ها را گران بخریم تا بتوانیم در مدت زمان تعیین مرسوله ها را ارسال کنیم.

یکی دیگر از مسائل هم این بود که در ایستگاه ها سیار دریافت بسته های پستی، محدودیت وجود داشت. همچنین به روز کردن شرکت ملی پست در دریافت بسته ها از ناشران، فشار کار را بیشتر می کرد. مسئولان باید ورای مسائل پیش رو را ببینند. هزینه های بسکمک برای ناشران در نمایشگاه علی رغم رایگان بودن ارسال ایجاد شد که باید این موارد در برنامه ریزی ها درنظر گرفته گردد. برنامه ریزی ها نباید کوتاه مدت؛ بلکه درازمدت باشند تا اگر قولی به مخاطب می دهیم، به آن پایبند باشیم. باید طبق امکانات و اقدامات شعار بدهیم. درمجموع؛ نمایشگاه مجازی کتاب، رویداد خوبی بود و ناشران به این انگیزه نیاز داشتند و سیل استقبالی که مخاطبان از رویداد داشتند، نشان داد که مردم هنوز به کتاب های کاغذی نیاز دارند.

ملک محمدی: قبل از اعلام آمار باید به چند چالش مطرح شده، پاسخ بدهم، نخست؛ بحث یک پارچگی سامانه پست و نمایشگاه مجازی کتاب بود. در نمایشگاه، یک بخش سامانه خرید بود که مردم از طریق آن کتاب سفارش می دادند و یک سامانه فروش که ناشران کارهای اجرایی خود را انجام می دادند. دلیل کندی، زیرساخت مشترک این دو سامانه، خرید و فروش بود که یکپارچه بودند و فشار بر سامانه خرید بر سامانه متقابل یعنی فروش هم احساس می شد و هیچ ربطی به سامانه پست نداشت.

چالش دیگر، بحث بسته های بالای 10 کیلو بود. در سامانه نرم افزاری این قابلیت وجود داشت که ناشران بسته هایشان را تفکیک کنند؛ یعنی بسته های خود را در قالب سه تا بسته 10 کیلویی بفرستند. اما موضوعی که ما پیش بینی نکردیم، کتاب هایی بودند که خود به تنهایی بالای 10 کیلو وزن داشتند. البته باگی هم که در سیستم داشتیم، زمانی بود که از یک کتاب تعداد بالایی سفارش داده می گردد و این موضوع مسائلی ایجاد کرد که در ورژن بعدی این چالش حل خواهد شد. نکته دیگر بحث دریافت نکردن مرسولات است. یکی از چالش ها این بود که ناشران کتاب ها را ارسال نمی کردند؛ یعنی در سامانه اعلام می کردند که بسته آماده شده اما تحویل پست داده نمی شد. البته گاهی هم در سیستم برای ناشر اعلام می شد که تمامی کتاب ها ارسال شده اما چند کتابی در آن میان جا می ماند. این چالش دو طرفه است. بحث بی دقتی ناشر و اینکه سیستم، ساختار ارسال انبوه وجود نداشت.

ارسال کتاب نمایشگاه به دو صورت ارسال با سامانه پست کتاب و ارسال توسط خود ناشر بود که کار را در دو بحث تسویه حساب با ناشران و تعیین و تکلیف پیگیری سفارش ها را با چالش روبرو کرد. در سامانه پست کتاب به دلیل یکپارچگی با هماهنگی با سامانه رهگیری شرکت پست، موسسه خانه کتاب و ادبیات می تواند سفارشات را استعلام بگیرد تا پرداختی ها انجام گردد، اما وقتی ارسال توسط خود ناشر است و ارتباط نرم افزاری با سیستم مالی نمایشگاه وجود ندارد، رهگیری باید دستی انجام گردد. دیگر مرسوله بلاتکلیفی در سیستم نداریم و کارهای اجرایی کتاب هایی که در پست آسیب دیده آن با هماهنگی موسسه خانه کتاب برطرف خواهد شد.

خسارات احتمالی کتاب ها چطور جبران می گردد؟

بسته های کتاب براساس ارزش اعلامی بیمه شده اند، بیمه عمومی بیش از 800 هزار تومان است. البته یکی از نقدها، بحث رسید بود که چرا پست رسیدی به آن ها نمی دهد و یا رسید به صورت دانه شمار است. اما اصلاحات در دوره بعدی به این شکل است که رسید به صورت لیست مرسولات آماده به ارسال است که ناشر با تحویل مروسلات به اداره پست رسید را تحویل می گیرد. یک نکته دیگر، بحث جمع آوری است، حدود 1800 نقطه در کشور داشتیم که باید بسته ها جمع آوری می شد، در شهرستان ها بسته ها جمع آوری شد، از 29 استان ارسال کتاب داشتیم و سه استان چالش برانگیز بود، تهران، قم و مشهد.

بالاخره ناشران موظف بودن مرسوله ها را به دفاتر نشر بیاورند یا این وظیفه پست بود که روزانه به دفاتر نشر برود؟

وقتی کار بزرگی انجام می گردد، همه باید پای کار بیایند؛ این طور نبود که جمع آوری در نقطه ای متوقف شده باشد، در محدوده پُرتراکم مثل محدوده خیابان انقلاب، پارک لاله، میدان ولیعصر و کریم خان دفاتر ثابت برای کمک قرار داده شد اما ناشری که خارج از این محدوده بود، سفارشاتش با اقدامات مناسبی جمع آوری شد.