رقابت ریاض و ابوظبی در یمن؛ درگیری در جنوب و انتقام جویی در شرق - وبلاگ علیپور رحمتی

تشدید درگیری های نظامی میان متحدان عربستان سعودی از یک سوی و هم پیمانان امارات متحده عربی از سوی دیگر در حالی اتفاق می افتد که طی هفته های اخیر مقامات ریاض تمام تلاش خود را به کار بستند تا این درگیری ها رسانه ای نشوند و یا حداقل از سطح آنها کاسته گردد. علیرغم این تلاش ها، کشته شدن ده ها نفر از مزدوران سعودی و اماراتی در استان أبین یمن موجب شد تا اختلافات ریاض و أبوظبی در جنوب یمن بار دیگر به سرخط اصلی اخبار رسانه های منطقه ای و بین المللی تبدیل گردد.

یکی از علل و عوامل مهمی که منجر به علنی شدن اختلافات کهنه و پنهانی میان متجاوزان سعودی و اماراتی در یمن شده است، ریشه در تمامیت خواهی خاندان سعودی دارد. هرچند که عربستان سعودی تجاوز نظامی خود به مردم بی دفاع و بی گناه یمن را پس از تشکیل ائتلافی با 17 عضو کلید زد، اما تا به امروز حاضر نشده است سهم هم پیاله های شریکِ جرم خود در جنگ علیه مردم یمن را به آنها بپردازد. اماراتی ها در قبال مشارکت خود در جنگ علیه یمن خواستار برعهده دریافت کنترل تعدادی از استان های محور جنوبی این کشور هستند.

در این میان، مقامات امارات متحده عربی به عنوان یکی از دولت های فعال در ائتلاف متجاوز علیه یمن، بارها سهم خود از مشارکت در این ائتلاف را مطالبه کرده اند، اما سعودی ها هیچگاه حاضر به پرداخت این سهم نشده اند؛ مسأله ای که اختلافات را تشدید کرده است. افزون بر این، سعودی ها و اماراتی ها به منابع نفتی و گازی موجود در جنوب یمن نیز چشم دوخته اند. بنابراین، یکی دیگر از عوامل مهم اختلافات میان ریاض و ابوظبی به تلاش هریک از آنها برای سیطره بر منابع نفتی و گازی واقع در محور جنوبی یمن بازمی گردد.

بر اساس آنچه که گفته شد، واضح است که اختلافات عربستان و امارات در یمن در رقابت آنها برای تسلط بیشتر بر اراضی اشغال شده در محور جنوبی و سیطره بر منابع نفتی و گازی آن محدود و محصور می گردد. این اختلافات تا جایی پیش رفته است که حتی شاهد رقابت ریاض و ابوظبی در دیگر تحولات منطقه ای نیز هستیم، به گونه ای که هریک تلاش می کنند تا خود را به عنوان رهبر اصلی اهل تسنن در جهان عرب جلوه دهند.

افزایش اختلافات میان عربستان و امارات در جنوب یمن موجب شد تا مقامات سعودی از رهگذر همکاری با ایالات متحده آمریکا، تلاش های خود برای بسط سیطره شان بر اراضی محور شرقی یمن را افزایش دهند. در راستای همکاری های دوجانبه ریاض و واشنگتن در این زمینه، چندی پیش کریستوفر هنزل سفیر ایالات متحده آمریکا در یمن به صورت کاملاً ناگهانی و مشکوک به استان المهره واقع در شرق این کشور سفر کرد.

سفیر آمریکا در یمن در جریان سفر ناگهانی خود به استان المهره با محمد علی یاسر استاندار معین شده از سوی ائتلاف متجاوز سعودی در المهره دیدار و مصاحبه کرده است. با این حال، دو طرف هیچیک از محورهای مصاحبهی خود را رسانه ای نکردند. در این گیرودار، برخی منابع از توافق میان دولت مستعفی یمن به ریاست عبد ربه منصور هادی و مقامات سعودی بر سر گسترش نفوذ ریاض در استان المهره یمن خبر دادند.

در همین ارتباط، قرار شد در مقابل این بذل و بخشش دولت مستعفی یمن، شهر عدن که در کنترل عناصر مزدور امارات با نام شورای انتقالی جنوب یمن است به نیروهای تحت امر منصور هادی داده گردد. در واقع، سفیر ایالات متحده آمریکا با سفر اخیر خود به استان المهره تلاش کرد تا اشغال این استان توسط عربستان سعودی و تلاش آن برای بسط سیطره اش در این استان را مشروعیت بخشد.

این اقدام سفیر ایالات متحده آمریکا در یمن، واکنش مقامات رسمی این کشور را به دنبال داشت. به همین دلیل، عبدالعزیز بن حبتور نخست وزیر دولت نجات ملی یمن سفر کریستوفر هنزل به استان المهره را به شدت محکوم و آن را تحریک آمیز توصیف کرد. وی گفت: این اقدام آمریکا حقیقت و ماهیت حضور سعودی در استان المهره را فاش کرد که دلیل آن فراهم کردن مقدمات برای ورود نظامیان آمریکایی است.

آمریکا و سعودی با هدف مقابله با امارات متحده عربی پروژه بسط سیطره بر استان المهره را کلید زدند. المهره از لحاظ مساحت دومین استان بزرگ در یمن پس از حضرموت به شمار می رود که از نظر جغرافیایی و اقتصادی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.

المهره همچنین دارای طولانی ترین نوار ساحلی در یمن است و 2 گذرگاه مرزی دارد. درست به دلیل همین اهمیت استراتژیک است که المهره هدف توطئه جویی های سعودی ها و آمریکایی ها قرار گرفته است.

در هر صورت، آنچه که واضح به نظر می رسد این است که علیرغم تلاش های عربستان سعودی، اختلافات گسترده آن با اماراتی ها بیش از پیش آشکار شده است. سعودی ها بسیار امیدوار بودند که از رهگذر توافقنامه موسوم به توافق ریاض که در تاریخ 5 نوامبر سال 2019 میلادی میان عربستان و امارات به امضاء رسید به اختلافات دوجانبه خاتمه دهند اما با گذشت قریب به یک سال از امضای این توافقنامه، اختلافات دو طرف نه تنها از بین نرفته است بلکه افزایش یافته و علنی شده است.