عطش خرید عراقی ها از بازار ایران - وبلاگ علیپور رحمتی

در کنار این ادعاها، کمبود عرضه برخی اقلام خوراکی و... به همراه کشف 19 کانتینر حاوی دارو در مرز های عراق (بر اساس ادعای رسانه های عراقی) این گمانه را تقویت می نماید که افت قیمت ریال در برابر دلار، قاچاق هر نوع کالایی به آن سوی مرز ها را به شدت به صرفه کرده است؛ کالا هایی که خودمان برای تأمین آن هزارتوی تحریم های آمریکا را طی می کنیم، به راحتی در قالب کاروان هایی بزرگ از مرز ها خارج می گردد و بازار را با اختلال و کمبود روبرو می نماید.

علی شریعتی، عضو هیئت کنندگان اتاق ایران، در گفتگو با شرق ریشه اصلی قاچاق کالا به خارج را یارانه هایی می داند که دولت به برخی محصولات می دهد. او می گوید: برآورد هایی درباره قاچاق وجود دارد، اما درباره صحت آن تردید است. استان های مرزی ما درگیر قاچاق های موردی و شبانه و متأسفانه برخلاف تصور، استان های مرکزی و پایتخت درگیر قاچاق های سازمان یافته هستند.

محمد شجاع الدینی، کننده سابق وزارت جهاد کشاورزی در شورای عالی سلامت و امنیت غذایی کشور نیز درباره راه چاره های کنترل این پدیده از نیاز کامل به کنترل مرز ها سخن می گوید. او اضافه می نماید: هم زمانی سقوط ارزش ریال ایران در برابر ثبات نسبی دینار عراق، سیل واردات از مرز های ایران را به دنبال خواهد داشت.

چندی است که زمزمه های کمبود برخی اقلام غذایی به گوش می رسد. فروشندگان پوشاک مدعی هستند عراقی ها محصولاتشان را با چند برابر قیمت خریداری می کنند. در بازار میوه وتره بار هم شرایط مشابهی حاکم است و گروهی از فروشندگان مدعی هستند عراقی ها گوجه ایرانی را به قیمت هایی بیشتر از آنچه در بازار ایران وجود دارد، خریداری می کنند.

در کنار این ادعاها، اعلام مسئولان عراقی درباره کشف 19 کانتینر قاچاق داروی ایرانی، این گمانه را تقویت می کند که افت ارزش ریال در مقابل دلار، خروج کالا های مورد نیاز جامعه را برای گروهی به صرفه کرده است؛ گمانه ای که کارشناسان به اشکال مختلف درباره آن هشدار داده اند و درست در آستانه تعیین قیمت خرید تضمینی گندم عطاء الله هاشمی، رئیس بنیاد ملی گندم کاران، به ایسنا می گوید: اگر قیمت چهار هزارتومانی خرید گندم برای سال زراعی آینده تغییر نکند، کشاورزان محصولات خود را به بازار آزاد و به کسانی می فروشند که حاضرند هزینه بیشتری برای آن بپردازند. با توجه به تمام این شواهد و هشدارها، این پرسش مطرح می گردد که چه اشخاصی اقدام به قاچاق کالا از ایران می کنند؟ آیا ما درگیر قاچاق سازمان یافته هستیم یا مرزنشینانی که تأمین غذا از ایران برایشان به صرفه است به سمت ایران حرکت می کنند؟ آیا راهی برای کنترل این پدیده وجود ندارد؟

قاچاق سازمان یافته در شهر های مرکزی رخ می دهد

علی شریعتی، عضو هیئت کنندگان اتاق ایران، بیان می نماید: برآورد هایی درباره قاچاق وجود دارد، اما درباره صحت آن تردید است. استان های مرزی ما درگیر قاچاق های موردی و شبانه هستند و متأسفانه برخلاف تصور، استان های مرکزی و پایتخت درگیر قاچاق های سازمان یافته هستند.

او ادامه می دهد: قاچاقچی هایی که در حوزه عراق و... کار می کنند، برای قاچاق سازمان یافته سراغ شهر های مرکزی و پایتخت می فرایند. ما فقط درگیر خرید کالا از لب مرز نیستیم؛ البته با هوشکمک نهاد های امنیتی و نظارتی با این اقدام مقابله می گردد.

سیاست پوتین برای توسعه صادرات

عضو هیئت کنندگان اتاق ایران با نگاهی به سابقه افت ارزش پول ملی در برابر دلار می گوید: زمانی که پوتین در جنگ کریمه با اروپا درگیر شد، ارزش پول خود را پایین آورد. روپل را از سه هزارو 200 به هفت هزار رساند؛ یعنی تقریبا ارزش روپل را یک و نیم برابر پایین آورد که واردات به کشورش گران گردد و صادرات ارزان تمام گردد.

او اضافه می نماید: این باعث شد مردم روسیه که هر روز پنیر هلندی و محصول نروژی می خورند، نتوانستند از این محصولات استفاده کنند، اما از آن سو گندم و سلاح روسیه ارزان تر تمام می شد و می توانستند صادر کنند.

شریعتی بیان می نماید: به نظر من این شیوه مصداقی ترین تعریف اقتصاد مقاومتی است که در 10 سال اخیر می توان به آن اشاره کرد.

او درباره قاچاق محصولات ایران به خارج کشور می گوید: به خاطر کاهش درآمد های ارزی و به نوعی تحریم ها و بلوکه شدن پول هایمان، ارزش پول ملی در این چند وقت دچار نوسانات نزولی شدید شده است. این مسئله می توانست منجر به بهبود صادرات گردد، اما این گونه نشد.

عضو هیئت کنندگان اتاق ایران عنوان می نماید: بخش زیادی از مسائل مربوط به قاچاق کالا به ارز چهارهزارو 200 تومانی باز می گردد؛ یارانه هایی که دولت می دهد، باعث می گردد قاچاق فقط به عراق رخ ندهد. او ادامه می دهد: دو سال قبل هم اعلام کردم که داروخانه های مشهد فروشنده عرب دارند و ارزان ترین سوغاتی که می توان از ایران به عراق برد-صرف نظر از تسبیح و سوغات متبرکه دیگر- دارو است. زیرا قیمت استامینوفن در عراق پنج برابر ایران است. این تفاوت قیمت، ناشی از تخصیص ارز چهارهزار 200 تومانی است.

تغییر فشار در سمت عرضه با ایجاد هیجانات

شریعتی تأکید می نماید: در بررسی پدیده ها دنبال معلول ها نباید بود. در چابهار، زهک و خاش نان با تریلی به سمت افغانستان و نیمروز خارج می گردد. تا سال گذشته دوستان کرد عراقی ما به ایران سفر می کردند. آن ها مثل ما عوارض خروج نمی دهند، به همین دلیل به ایران می آمدند، غذا می خوردند و با خرید اقلام مورد نیاز منازلشان، به کشورشان باز می گشتند. در مریوان و مرز شلمچه هم شاهد خرید مرزنشین ها از بازار های ایران بودیم.

او می گوید: شاید این خرید ها عددی نباشد، اما نشانه است. وقتی صدایش در می آید که خبر قاچاق 19 تریلی دارو منتشر می گردد که البته درست و غلطش را مسئولان قضائی باید بگویند.

عضو هیئت کنندگان اتاق ایران اضافه می نماید: وقتی عرضه و تقاضا درست باشد و مردم از نظر ذهنی هیجان نوسان را نداشته باشند، مسئله ای پیش نمی آید، زیرا فشار موجودی جنس داخل منازل یک حد نرمال است. او ادامه می دهد: مشکل وقتی پیش می آید که هیجانی به وجود بیاید. انتظارات تورمی جامعه یا بحث های تحریمی مطرح گردد؛ آن وقت مردم سعی می کنند موجودی انبار خانوار را بیشتر کنند. اگر یک خانوار این کار را بکند، به الگویی برای بقیه تبدیل می گردد و به این ترتیب به سمت عرضه محصول فشار می آید و در نهایت سطح عرضه کاهش می یابد. قاچاق هم چنین شرایطی را به وجود می آورد.

شریعتی می گوید: در صادرات رسمی دولت همیشه سعی می نماید در مواقعی که کمبود در داخل داریم، مانع خروج محصولات با وضع عوارض و اعمال ممنوعیت صادرات بگردد که به نظر من سیاست درستی است.

او اضافه می نماید: صادرکننده فقط مازاد عرضه بازار داخل را صادر می نماید، اما پدیده قاچاق تابع این قواعد نیست. به نظر من چیزی که مردم را آزار می دهد و منجر به کمبود کالا می گردد، ناشی از بحث قاچاق است که قوه قضائیه باید با عوامل این پدیده برخورد کند.

ممنوعیت صادرات به عراق حاصل مشاوره آمریکا

محمد شجاع الدینی، کننده سابق وزارت جهاد کشاورزی در شورای عالی سلامت و امنیت غذایی کشور نیز در این باره می گوید: پس از حضور آمریکا در عراق، تمرکز ایران بیشتر متوجه تحولات سیاسی-نظامی عراق شد؛ در حالی که حداقل سه سازمان بین المللی وابسته به آمریکا شامل سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO)، برنامه جهانی غذا (WFP) و بانک جهانی (WB) پیوسته مشغول پایش امنیت غذایی عراق و همچنین مناسبات تجاری با همسایگان، به ویژه ایران، هستند.

او ادامه می دهد: دو سازمان دیگر آمریکاساخته شامل صندوق بین المللی توسعه کشاورزی (IFAD) و صندوق مشترک کمک های نقدی چند منظوره (MPCA) نیز پس از آغاز همه گیری کووید 19 در عراق بر پوشش نیاز های غذایی از طریق تحلیل اطلاعات تأمین، توزیع و تغییرات سبد غذا نظارت می کنند.

شجاع الدینی بیان می نماید: در خلأ کنشگری ایران در اقتصاد سیاسی عراق، این نهاد ها وظیفه مشورت دهی به دولت عراق را در تنظیم سیاست های تأمین نیاز های غذایی از کشور های همسایه پیدا کردند. اعمال محدودیت اخیر واردات 25 قلم محصولات کشاورزی ایرانی نتیجه تحلیل این مشاوران آمریکایی بود.

نیاز به کنترل کامل مرز ها

کننده سابق وزارت جهاد کشاورزی در شورای عالی سلامت و امنیت غذایی کشور بیان می نماید: آمریکایی ها آگاه اند که هم زمانی سقوط ارزش ریال ایران در برابر ثبات نسبی دینار عراق، سیل واردات از مرز های ایران را به دنبال خواهد داشت.

او تأکید می نماید: از نگاه امنیت غذایی ایران، دولت در ایران نیازمند اعمال سیاست های آگاهانه در موازنه نقش تأمین کننده غذای عراق در کنار حفاظت از بازار داخلی و قیمت غذا در کشور است.

او ادامه می دهد: در نقش اول (تأمین کننده) دستگاه دیپلماسی ایران باید اثربخشی خود را بر سیاست های غذایی دولت عراق افزایش دهد و بین تنظیم بازار داخلی و بین دو کشور ارتباط معنی دار برقرار کند. در نقش دوم (حفاظت از مصرف کننده داخلی) دولت باید ضمن اولویت بندی محصولات کشاورزی صادراتی در گروه های غلات، میوه ها، خشکبار، لبنیات و... بر کنترل مرز ها (به ویژه در نیمه شمالی مرز مشترک)، نظام تعرفه ای، سازمان دهی و نظارت پذیرکردن صادرکنندگان اقدامات لازم را به عمل آورد.