فواید پازل برای بچه ها؛ این بازی چگونه شناخت، یادگیری و حافظه آن ها را تقویت می نماید؟ - وبلاگ علیپور رحمتی

انواع پازل و بازی های فکری

پازل ها در قالب های مختلفی وجود دارند مانند پازل های سه بعدی که شناخت فضایی بچه ها را به چالش می کشند و یا پازل های ریاضی که توانایی های عددی و حل مسئله آن ها را به درگیر می نمایند. هنگامی که کودک یک پازل را حل می نماید، در واقع در حال تقویت تفکر منطقی و مهارت های استدلالی خود است.

فواید پازل و بازی های فکری برای بچه ها چیست؟

1. تقویت رشد شناختی در بچه ها

رشد شناختی در بچه ها که شامل رشد مهارت های شناختی مانند حافظه و دامنه توجه می گردد، برای فرآیند یادگیری لازم است. در ادامه به آنالیز مراحل رشد شناختی و تأثیر بازی، از جمله پازل و بازی های فکری و نقش حیاتی آن در یادگیری می پردازیم.

مراحل رشد شناختی

بچه ها در سنین 2 تا 7 سالگی به مرحله پیش عملیاتی (مرحله دوم در رشد شناختی) پیشرفت می نمایند. در این مرحله تفکر نمادین در کودک ظاهر می گردد اما بچه ها هنوز نمی توانند منطق واقعی را درک نمایند. از 7 تا 11 سالگی و در مرحله عملیات عینی، بچه ها آغاز به تفکر منطقی در خصوص رویدادهای ملموس می نمایند، مفهوم منطق را تا حدودی درک می نمایند و دیدگاه های دیگران را در نظر می گیرند. در نهایت، در مرحله عملیاتی صوری، یعنی از سن 11 سالگی به بعد، ظرفیت تفکر انتزاعی و استدلال فرضی در کودک رشد نموده و راه را برای مهارت های پیچیده تر حل مسئله هموار می نماید.

نقش بازی در یادگیری

بازی صرفاً نوعی تفریح برای بچه ها نیست بلکه جزئی ضروری از فرآیند یادگیری است. بچه ها به وسیله بازی، به ویژه با پازل و بازی های فکری می توانند مهارت های شناختی خود را به شیوه ای لذت بخش و چالش برانگیز تقویت نمایند. درگیر شدن در این فعالیت ها باعث ایجاد دامنه ای گسترده از توجه، استفاده از حافظه و بهبود آن و تشویق به کارگیری استراتژی های مختلف یادگیری است. به عنوان مثال، پازل نه تنها آگاهی فضایی و توانایی های حل مسئله را در کودک تقویت می نماید، بلکه مهارت های حرکتی ظریف او را نیز بهبود می بخشد.

طبق نظر کارشناسان، برترین روش کسب اطلاعات، بازی کردن است. با ادغام بازی در آموزش، می توانید به کودک خود یاری کنید تا مهارت های شناختی خود را به گونه ای طبیعی و مجذوب کننده توسعه دهد.

2. تقویت مهارت های تفکر به وسیله پازل

وقتی درست کردن پازل در زمان بازی کودک گنجانده می گردد، تمرینات فکری ارزشمندی را برای تفکر انتقادی و حل مسئله در کودک فراهم نموده و در عین حال توانایی های حافظه و تمرکز او را نیز تقویت می نماید.

تفکر انتقادی و حل مسئله

درگیر شدن با حل پازل مستلزم به کارگیری مهارت های تفکر انتقادی و حل مسئله است. این کار با شناخت الگوها آغاز می گردد و به سمت کاربرد استراتژیک آزمون و خطا پیش می رود. پازل، فعالیتی امن و مفرحی برای بچه ها بوده تا بتوانند به وسیله آن، فرضیه های خود را توسعه دهند، ترتیب مراحل را برنامه ریزی نمایند و پس از دریافت بازخورد از کوشش هایشان، استراتژی های خود را تغییر یا ارتقا دهند.

پازل ها بستر اولیه ای را برای بچه ها فراهم می نمایند تا ضمن خلق ایده های مختلف، با چالش ها روبه رو شوند و مهارت های حل مسئله را که برای موفقیت در همه زمینه های زندگی در آینده به آن احتیاج دارند، تقویت نمایند.

خواندنی ها

راهنمای خرید اسباب بازی مناسب بچه ها 4 تا 5 سال

تقویت حافظه و تمرکز

پازل ها می توانند نقش مهمی در رشد حافظه و تمرکز کودک داشته باشند. کودک باید شکل ها، رنگ ها و بعلاوه جایگاه هر قطعه از پازل را برای تجسم تصویر بزرگتر به خاطر بسپرد. از آن جایی که بچه ها در بازی ها بر اتمام تکلیف خود تمرکز دارند، توانایی تمرکز خود را نیز بهبود می بخشند. تمرکز مهارتی است که در تمام فعالیت های یادگیری کوذکان مفید خواهد بود.

به طور کلی، درگیری منظم با پازل ها، حافظه و توانایی تمرکز کودک را تقویت می نماید و پایه ای محکمی برای یادگیری آموزش آکادمیک و کارهای روزمره تشکیل می دهد.

3. درک مقدماتی از منطق و استدلال

درگیر شدن با پازل ها و بازی های فکری راهی کلیدی برای تقویت مهارت های تفکر منطقی و استدلالی در بچه ها است. این فعالیت ها برای توسعه توانایی حل سیستماتیک مسائل و شناخت الگوها حیاتی به شمار می روند.

ایجاد توانایی های تفکر منطقی

تفکر منطقی فرآیند گذر از مراحل سیستماتیک برای رسیدن به نتیجه است. تفکر منطقی در رشد مهارت های استدلالی در بچه ها لازم است. کودک در حل پازل با استفاده از اعمال قوانین و شناخت روابط بین عناصر مختلف از منطق برای حل چالش استفاده می نماید. به عنوان مثال، با آموزش تفکر به کودک، او می آموزد که بخش های خاصی از تصویر اصلی پازل باید به طور منطقی به هم متصل شوند.

بنابراین درگیر کردن بچه ها با پازل می تواند مهارت های تفکر منطقی آن ها را به طور تصاعدی تسریع بخشد.

الگوها و توالی ها

شناسایی و درک الگوها و توالی ها اجزای اصلی تفکر منطقی هستند. در بازی های فکری باید اغلب الگوی مناسبی برای پیش بینی اتفاقات بعدی تشخیص داده گردد. این مهارت نه تنها برای موفقیت تحصیلی، بلکه برای حل مسئله در دنیای واقعی نیز لازم است.

الگوها در همه جای زندگی انسان وجود دارند. آموزش شناسایی آن ها به بچه ها، آموزش رمزگشایی دنیای اطراف آن ها است.

4. بهبود یادگیری و آموزش مفاهیم

بازی های فکری توانایی های شناختی بچه ها مانند شیوایی بیان، گستردگی استفاده از دایره واژگان و مهارت های عددی را افزایش می دهند.

مهارت زبانی و ریاضی

بازی های فکری زبانی، دایره واژگان کودک را توسعه می دهند و توانایی او را برای استفاده مناسب از کلمات بهبود می بخشند که این امر برای سهولت در یادگیری زبان لازم است. این بازی ها فکر کودک را به چالش می کشند تا در خصوص کلمات به روش های تازه فکر نموده و مهارت های زبانی خود را تقویت کند. به عبارت دیگر، بازی های فکری زبانی، عشق کودک به کلمات را شعله ور می سازند و توانایی او را برای بیان شیوای ایده ها تقویت می نمایند.

بازی های فکری ریاضی نیز مهارت کار با اعداد و ارقام را در کودک برانگیخته می نماید. بچه ها با حل مسائلی که احتیاج به استدلال منطقی دارند، در مفاهیم ریاضی مهارت پیدا می نمایند که این مهارت برای موفقیت تحصیلی در آینده بسیار مهم و مفید است.

خواندنی ها

5 مرحله رشد کودک چیست و چگونه می توان آن را تقویت کرد؟

افزایش دقت و توجه به جزئیات

توجه به جزئیات یک مهارت اساسی در یادگیری است که بچه ها می توانند به وسیله پازل و بازی های فکری آن را تقویت نمایند. این بازی ها معمولاً احتیاج به آنالیز دقیق هر بخش دارند و توانایی کودک را برای توجه و پردازش جزئیات دقیق تر می نماید. بنابراین می توان گفت که یکی از فواید درگیر شدن منظم با پازل و بازی های فکری، افزایش دقت و توجه به جزئیات است.

در واقع، وقتی بچه ها تمرکز و حواس خود را به پیچیدگی های یک پازل معطوف می نمایند، دقیق تر می شوند و مهارت تمرکز را در خود پرورش می دهند. این مهارت در همه زمینه های یادگیری بسیار ارزشمند است.

5. فواید اجتماعی و عاطفی

پازل های گروهی برای بچه ها فوایدی زیادی دارد و به طور فعال مهارت های اجتماعی حیاتی را در آن ها پرورش می دهند.

کار گروهی و همکاری

بچه ها با حل پازل به صورت گروهی، در یک جامعه کوچک شرکت می نمایند که در آن همکاری و ارتباط مؤثر در اولویت واقع شده است. کودک به عنوان عضوی از گروه، یاد می گیرد که سخن دیگران را بشنود، ایده های خود را به اشتراک بگذارد و مسائل را حل نماید. حل پازل به صورت گروهی، شکاف های بین سبک های مختلف تفکر را پر نموده و بچه ها را تشویق به انجام کار منسجم برای رسیدن به هدف می نماید. بنابراین بچه ها به وسیله حل گروهی پازل با این مهارت ها آشنا می شوند:

• اشتراک گذاری و رعایت نوبت
• تصمیم گیری جمعی
• حل تعارض
• حس موفقیت و سربلندی

تکمیل یک پازل، لحظه لذت بخشی است. حس موفقیت کودک با قرار دادن صحیح هر قطعه در جای خود رشد می نماید. درنهایت، تصویر نمایان شده پایانی گواهی بر صبر و استقامت و تقویت نماینده اعتماد به نفس بچه ها است. این احساس در یک محیط گروهی بیشتر به چشم می آید زیرا یک پیروزی مشترک است.

بعلاوه این کار گروهی مزایای بلند مدتی نیز دارد که شامل موارد زیر است:

• افزایش اعتماد به نفس
• به رسمیت شناختن مشارکت فردی و تیمی
• افزایش انگیزه برای مقابله با چالش های تازه

6. فواید جسمانی

در حل پازل اغلب شکل های مختلف در رنگ های متنوع برای قرار گرفتن در یک فضای خاص حرکت داده می شوند که این کار هم به مهارت های ظریف حرکتی و هم به استدلال فضایی احتیاج دارد.

لمس و حرکت دادن اشیاء

وقتی کودک با پازل، به ویژه پازل های سه بعدی سروکار دارد، عمل دستکاری فیزیکی قطعات به مهارت های ظریف حرکتی احتیاج دارد. دست زدن به اشیاء کوچک و قرار دادن آن ها در فضاهای مناسب، هماهنگی و مهارت چشم و دست را بهبود می بخشد.

پازل ها می توانند از نظر مقدار متفاوت باشند و کودک را در سنجش روابط بین قطعات و فضایی که باید اشغال نمایند به چالش بکشد. به عبارت دیگر، پازل ها فرصتی عملی برای بچه ها فراهم می نمایند تا مفهوم فضای فیزیکی را به وسیله یادگیری لمسی آن درک نمایند.

خواندنی ها

فعالیت های آموزنده برای بچه ها نوپا

شناخت اشکال و رنگ ها

پازل ها ترکیبی پویا از اشکال و رنگ های مختلف هستند و هر قطعه به طرز منحصربه فردی برای ایجاد تصویر بزرگ تر اهمیت دارد. شناسایی و تطبیق قطعات پازل بر اساس شکل و رنگ آن ها عنصری کلیدی در فرآیند حل پازل است. کودک یاد می گیرد که بین قطعات مشابه تمایز قائل شده و تغییرات جزئی را درک کند.

عمل ساده تصمیم گیری درباره محل قرارگرفتن یک قطعه بر اساس شکل و رنگ آن، تمرین مفیدی برای تمایز بصری اشیاء است که پایه ای برای مهارت های پیچیده تر حل مسئله به شمار میرود.

چگونه پازل و بازی های فکری را مناسب با سن و مهارت کودک انتخاب کنیم؟

گفتیم که به وسیله پازل و بازی های فکری می توان هوش بچه ها را تقویت کرد. یک پازل مناسب باید با داشتن چالش و هیجان، مرزهای شناختی کودک را بدون اینکه منجر به خستگی و ناامیدی او گردد، ارتقا دهد.

انتخاب چالش های متناسب با سن کودک

برای بچه ها کم سن تر، با پازل های بسیار ساده و ابتدایی و دارای قطعات کم آغاز کنید که تشخیص الگو و روابط فضایی را در کودک تحریک می نمایند. این نوع پازل های ساده زمینه را برای تقویت مهارت های پیچیده تر در حل مسئله فراهم می نمایند. در سنین بالاتر بازی های فکری مانند سودوکو را به او معرفی کنید که احتیاج به استدلال منطقی دارد و موجب رشد تمرکز کودک خواهد شد.

افزایش مقدار سختی و چرخه های یادگیری

پیشرفت به سمت معماها و بازی های فکری ریاضی و چالش های مبتنی بر معادله، مهارت های تحلیلی کودک را تقویت می نماید. هنگامی که کودک در حل پازل های ساده تر مهارت پیدا می نماید، به تدریج علاقه او به چرخه های یادگیری افزایش می یابد. به این ترتیب که هر پازلی که کودک حل می نماید، در او اعتماد به نفس ایجاد نموده و او را تشویق می نماید تا با مسائل پیچیده تر مقابله کند و چرخه ای از یادگیری و موفقیت را در خود ایجاد کند.

منابع: stpetersprep , globalindianschool , learningmole