گزارش، موانع حذف عبارت ملت ترک از قانون اساسی ترکیه - وبلاگ علیپور رحمتی

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران٬ این روزها در محافل سیاسی و رسانه ای ترکیه٬ یک بار دیگر٬ بحث بر سر اصلاح قانون اساسی بالا گرفته و حزب جمهوری خلق (CHP) به عنوان بزرگ ترین حزب مخالف٬ به دنبال آن است که اصلاحاتی در متن قانون اساسی ترکیه ایجاد گردد و متن قانون٬ دموکراتیک و فراگیر گردد و قومیت های غیر ترک ترکیه٬ با اجحاف تبعیض روبرو نشوند.

جایگزین های عبارت جنجالی ملت ترک

پروفسور ابراهیم کابا اوغلو نماینده استانبول و از اعضای حقوقدان حزب جمهوری خلق٬ متنی را تهیه نموده و آن را در قالب یک کتابچه٬ چاپ نموده و برای احزاب مجلس ترکیه فرستاده است.

جالب اینجاست که مقدمه این کتابچه توسط کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب نوشته شده و چنین چیزی به معنای آن است که خود رهبر حزب و ارگان های زیرمجموعه تحت نظر کنگره حزب٬ موافق این موضوع هستند.

در این کتابچه٬ به جای عبارت نژادپرستانه ملت ترک٬ عبارات پیشنهادی جدیدی همچون هموطنی مبتنی بر قانون اساسی یا میهن دوستی مبتنی بر قانون اساسی گنجانده گردد. اما ملی گرایان بر این باورند که تمام شهروندان٬ فارغ از قومیت و زبان مادری شان اجزای ملت ترک هستند و نباید این عبارتِ قانون اساسی جمهوری ترکیه عوض گردد.

همچنین پیشنهاد شده در اصلاح قانون اساسی ترکیه٬ عبارت ملی گرایی آتاتورکی نیز حذف گردد.

ترک بودن٬ شهروندی و قانون اساسی ترکیه

شاید برای خوانندگان ایرانی این گزاش٬ عجیب و باورنکردنی باشد که متن قانون اساسی ترکیه٬ بدون استثناء تمام شهروندان ترکیه را به عنوان ملت ترک توصیف کند.

دقت کنیم: ملت ترک و نه ملت ترکیه. چنین چیزی معادل آن است که مثلاً در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران٬ چنین بند یا ماده ای داشته باشیم: همه شهروندان جمهوری اسلامی ایران٬ فارس هستند. این در حالی است که ایران همچون بسیاری از دیگر کشورهای منطقه٬ اقوام دیگری نیز دارد که اگر چه همه آنها قطعاً شهروند ایران هستند اما نه تنها قانون اساسی٬ بلکه هیچ فردی نمی تواند همه آنان را ملت فارس بنامد. اما قانون اساسی ترکیه چنین است.

فصل چهارم قانون اساسی ترکیه تحت عنوان حقوق سیاسی و واجبات٬ در ماده 66 به این موضوع پرداخته و چنین نوشته است:

ماده 66- هر کسی که با دولت ترکیه٬ پیوند هموطنی دارد٬ ترک است.

عبارت ترکی این جمله چنین است: .Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türktür

در کل متن قانون اساسی جمهوری ترکیه 9 بار عبارت ملت ترک و 11 بار هم عبارت هموطن ترک به کار رفته است. اما منتقدین معتقدند٬ از آنجایی که همه شهروندان ترکیه ترک نیستند٬ این عبارت باید حذف گردد.

آنان چنین استدلال می نمایند که آمار کل شهروندان غیر ترک ترکیه اعم از نمودها٬ اعراب٬ لازها٬ چرکزها و سایر گروه ها٬ فراتر از 25 میلیون نفر است و عبارت هموطن ترکیه یا شهروند ترکیه یک تعبیر دموکراتیک تر و فراگیرتر است و بهتر است به جای عبارت ملت ترک نیز٬ از عبارت فراگیر ملت ترکیه استفاده گردد.

وقتی که پای رای مردم در میان است

حزب جمهوری خلق به عنوان حزبی که به دست مصطفی کمال آتاتورک تاسیس شده و سران آن٬ نظریه پرداز ملی گرایی کمالیستی بوده اند٬ در دوران مذاکرات صلح بین دولت اردوغان و پ.ک.ک٬ به شدت با حذف عبارت ملت ترک مخالف و معتقدند بودند که این عبارات٬ از ارزش های ازلی، ابدی ملی و غیرقابل تغییر است.

اما در انتخابات ریاست جمهوری سال 2018 میلادی و همچنین در انتخابات شهرداری ها در سال 2019 میلادی٬ نمودهای طرفدار پ.ک.ک به دستور سران حزب دموکراتیک خلق ها (HDP) در استانبول٬ آنکارا و آدانا به مخالفین اردوغان رای دادند و موجبات آن را فراهم آوردند که حزب عدالت و توسعه (AKP) یک شکست سنگین را تجربه کند و حزب جمهوری خلق در این سه شهر مهم٬ صاحب قدرت سیاسی و اجتماعی گردد.

به همین خاطر٬ حزب جمهوری خلق می خواهد افتخار تغییر و اصلاح متن قانون اساسی ترکیه را به نام خود ثبت نموده و آرای نمودها را به سوی خود بکشاند.

موانع اصلی کدامند؟

رجب طیب اردوغان رهبر حزب عدالت و توسعه و رئیس جمهور ترکیه از دیرباز خواستار حذف عبارت ملت ترک بوده و معتقد است که ملت ترکیه٬ فراگیرتر و بازتر است. اما او در چند سال اخیر وامدار دولت باغچلی رهبر راست افراطی حزب حرمت ملی (MHP) شده و علاوه بر این رسالت های دیگری همچون مصطفی دستیجی (BBP) و حزب کمونیستی وطن (VP) نیز اردوغان و آکپارتی را نمک گیر نموده اند و در شرایط فعلی او نمی تواند تصمیم مستقل بگیرد.

البته مساله فقط احزاب و سران احزاب سیاسی نیست. بخش قابل توجهی از مردم ترکیه هم نسبت به مفاهیم ملت ترک و ملی گرایی آتاتورکی تعصب دارند و حاضر نیستند از این عبارات دل بنمایند.

حالا که حزب جمهوری خلق کتابچه اصلاحات پیشنهای خود را برای احزاب فرستاده٬ باید دید آنان چه واکنشی نشان می دهند. چرا که حزب جمهوری خلق حتی با احتساب کرسی های حزب خوب و حزب دموکراتیک خلق ها٬ نمی تواند این طرح را پیش ببرد و در صورتی که ائتلاف جمهور یعنی دو حزب اردوغان و باغچلی به چنین پیشنهادهایی روی خوش نشان ندهند٬ در آینده ای نزدیک تمام ابعاد ابداعی و نوآورانه متن مزبور از یاد خواهد رفت و در٬ بر همان پاشنه قبلی خواهد چرخید.