سرنوشت گفتگوی آژانس و ایران چه می گردد؟، بهشتی پور: از آژانس انتظاراتی داریم - وبلاگ علیپور رحمتی

به گزارش خبرنگاران به نقل از خبرآنلاین، با خاتمه مهلت آژانس بین الملل انرژی اتمی، ایران ممکن است دسترسی این نهاد را به آنالیز هایش قطع کند.

در حالی که دیپلمات ها در حال بازگشت از وین به کشورهایشان هستند تا تصمیم های گرفته شده را به گوش مقامات بالادستی برسانند و دستورات بعدی را دریافت نمایند، فرصت آژانس بین المللی انرژی اتمی هم در حال به خاتمه رسیدن است و رافائل گروسی به دنبال آن است که هر طور شده، سریع تر فکری به حال یک توافق دوباره کند. چرا که در سه ماه مشخص شده، ایران و ایالات متحده و 4+1 نتوانستند که مسائل مرتبط با احیای را برطرف نمایند. در همین حال 31 اردیبهشت، توافق همکاری سه ماهه ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی خاتمه می یابد. تهران و آژانس اوایل اسفندماه پارسال به توافقی دست یافتند که بر پایه آن تهران اجرای پروتکل الحاقی را متوقف نموده و دوربین های نظارتی بعضی از مراکز هسته ای را تا سه ماه از دسترس بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی دور نگه می دارد. اخیرا سید عباس عراقچی رئیس هیات ایرانی در مذاکرات وین از احتمال تمدید توافق با آژانس گفته بود و باید دید با فرا رسیدن موعد چه تحولاتی رخ خواهد داد.

با حسن بهشتی پور کارشناس مسائل هسته ای به تبادل نظر نشسته ایم:

فرصتی که ایران به آژانس داده در حال اتمام است. با خاتمه این مهلت چه اتفاقی خواهد افتاد؟

بیانیه ای در وین منتشر شده است. کشورهای حاضر در وین به دنبال ایجاد انگیزه ای هستند تا ایران فرصت را تمدید کند. مثلا سه ماه دیگر به آژانس انرژی اتمی وقت داده شود. البته این مستلزم مصوبه شورای امنیت ملی یا مجلس شورای اسلامی است. باید دید که ایران با چنین تمدیدی موافقت خواهد نمود یا نه. نمی توانیم حدس بزنیم که این اتفاق می افتد یا نه . اما اگر امتیاز های خوبی مطرح باشد و کشورهای 4+1 بخواهند که نظر ایران را در این زمینه جلب نمایند، به نظر می رسد که طرف ایرانی هم موضوع را بپذیرد.

آیا نشانه هایی در ایران دیده می شود که بگوییم با چنین ایده ای مبنی بر تمدید فرصت آژانس انرژی اتمی موافقت می شود؟ گروسی وقتی از ایران رفت، واکنش هایی داشت که خیلی به مذاق بعضی در کشورمان خوش نیامد. آیا این مساله می تواند روی تصمیم گیری های تهران اثر بگذارد؟

ما از آژانس بین المللی انرژی اتمی انتظاراتی داریم که نه در اساسنامه آژانس و نه در حیطه وظایف آن است. مثلا توقع داریم که این نهاد رفتارهای امریکا را محکوم کند، یا اروپایی ها را به خاطر لغو نکردن تحریم ها مواخذه کند.

نکته دوم این است که بعضی معتقدند که آژانس جاسوس به ایران می فرستد، در حالی که واقعا اژانس تحت کنترل و نظارت دستگاه های امنیتی برای بازرسی می آید. مثلا یک مورد که یک وسیله همراه اعضای بازرسی بود، او مجبور شد که برود.

نکته سوم این است که بعضی فکر می نمایند که این اطلاعاتی که آژانس دارد به دست دشمنان می رسد. این اطلاعات درست است که محرمانه است اما برای انتشار عمومی نیست. بلکه به دست شورای حکام و ... می رسد و در جریان قرار می گیرند. بنابراین اتهاماتی که زده می شود با توجه به کارکرد آژانس جور در نمی آید. اعتراض ایران بر سر انتشار عمومی است که آژانس می گوید ما به اطلاع کشورهای عضو شورای حکام قرار می دهیم و آنها هستند که اطلاعات را به دست رسانه ها می رسانند. این اطلاعات هم به نحوی نیست که جاسوسی تلقی شوود. در خصوص میزان اورانیوم، سانترفیوژها و... است.

به نظر می رسد که آژانس در خصوص غنی سازی شصت درصدی از سوی ایران نگران است. اگر تبادل نظری دوباره ای بین اژانس و ایران برقرار شود، چه اتفاقی بر سر این نگرانی می افتد.

کار آژانس عدم اشاعه سلاح هسته ای است. یعنی کلیه اقداماتی را انجام می دهد که سلاح هسته ای رشد نکند و کار دومش گسترش فناوری صلح آمیز انرژی هسته ای است یعنی آنجایی که از انٰرژی صلح آمیز استفاده شود، آژانس وظیفه دارد که به گسترش و اشاعه آن یاری کند. مثلا در زمینه ایزوتوپ های دارویی، موضوع کشاورزی، موضوع لیزر و فراوری انرژی برق و.. وظیفه اخرش هم این است که بر فعالیت های هسته ای کشورهای عضو آژانس نظارت و کنترل می نماید. این نظارت البته یکسان نیست. بر اساس توافقاتی است که اژانس با کشورها دارد. مثلا اگر ان پی تی را پذیرفته شده باشد، طبق آن با این کشور ها برخورد می شود. اگر مثل ما برجام را پذیرفته طبق آن نظارت و کنترل می نماید. یعنی آژانس می خواهد مطمئن شود که فعالیت های کشورها فقط در چارچوب صلح آمیز است. آنها معتقدند وقتی ایران غنی سازی شصت درصد را انجام می دهد، قدمی به سمت ساخت بمب برداشته اند که نیازمند غنی سازی نود درصدی است. این ادعایی است که مطرح می شود و می گویند که نگرانی غرب و آژانس بابت چنین مساله ای است. البته ایران از همان ابتدای مطرح شدن چنین مواردی بارها ذکر نموده که هیچ قصدی به غیر از استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای را ندارد. اما نگرانی های آژانس از بابت غنی سازی نیست. از بابت این است که تهران به سمت غنی سازی 90 درصد برود. البته آژانس حق ندارد به ایران بگوید که ایران تا چه میزان می تواند غنی سازی کند. این در حوزه کاری آژانس نیست. این نهاد تنها بر کار ایران و میزان غنی سازی نظارت می نماید.

ما وقتی غنی سازی 60 درصد انجام می دهیم زیر نظر آژانس است و هیچگاه به سمت نظامی شدن نمی رود. ایران خیلی شفاف و علنی برای مقاصدی که تعریف نموده غنی سازی می نماید. اگر کار مخفی یا پنهانی بود می شد این ادعا را باور کرد. اما ایران زیر نظر آژانس و با اعلام رسمی غنی سازی خود را بالا برده است.

خیلی مهم است که ما این را بدانیم که آژانس نمی آید به کشور ما بگوید که ایران حق ندارد این کار را بکند. این نهاد فقط به دنیا اطلاع می دهد که کاری که ایران می نماید و میزان غنی سازی که دارد در جهت فعالیت های صلح آمیز هسته ای است. تا حالا در خصوص ما گفته است آنهایی که ایران اعلام نموده در جهت استفاده صلح آمیز بوده است.

اتفاقات بین تهران و آژانس چه تاثیری بر تبادل نظرهای وین خواهد داشت؟ فرایند کلی مذاکرات در وین را تا اینجا چطور می بینید؟ بعضی مدعی شده اند که ایران در وین حاضر به کم کردن میزان غنی سازی خود نیست.

آژانس مثل یک داور فوتبال است. اگر رافائل گروسی بیاید و بگوید که فعالیت های ایران صلح آمیز است، دست ما در تبادل نظرهای وین بازتر است و خیلی راحت تر می توانیم از مواضع خود دفاع کنیم و رو به روی ایران هراسی و پفراینده سازی بایستیم. اما اگر او بیاید و بگوید که نمی تواند فعالیت های ایران را تایید کند، فعالیت های ایران مشکوک است یا چنین موارد مشابهی را به کار ببرد به زیان ایران است. چرا که به طرف مقابل بهانه ای می دهد تا به ایران فشار وارد نمایند و زور بگویند و فضاسازی نمایند.

ایران اعلام نموده اگر تعهدات از سوی سمت مقابل انجام بگیرد، ایران هم به تعهداتش بر می شود. اما اگر آنها تن به بازگشت ندهند، تهران هم خود را موظف به بازگشت به تعهداتش، از جمله در خصوص میزان غنی سازی هسته ای خود را نمی دهد.